تاثیرات اجرای استانداردهای ISO سری های 9000 و 14000 بر عملکرد گروه صنعتی بارز
سیستم های مدیریت کیفیت و بطور خاص ایزو
9000 با هدف ارائه هرچه بیشتر ارزش به ذینفعان از اهمیت ویژه ای در کسب و
کار امروز برخوردار شده اند. با توجه به تناقضات موجود در نتایج مطالعات در
این زمینه، اثربخشی و عوامل تاثیر گذار بر آن در ادبیات مورد بررسی قرار
گرفته است. یافته های این بررسی نشان دهنده آن است که سیستم های مدیریت
کیفیت اگر بصورت ابزاری برای رسیدن به تعالی و نه هدف، مورد توجه قرار
گیرند می توانند حداکثر کارایی و اثربخشی را داشته باشند، در غیر اینصورت
کارایی و اثربخشی اندک و یا حتی منفی خواهند داشت. جامعه آماری این تحقیق،
گروه صنعتی بارز متشکل از 11 شرکت می باشد که در سال 1363 تاسیس و تولید
رسمی خود را از تاریخ 1372 آغاز کرده است. فعالیت اصلی گروه، تولید انواع
تایرهای سبک و سنگین خودرو می باشد. گروه در سال 1375 شروع به پیاده سازی
ایزو 9000 کرد و در سال 1376 موفق به دریافت تاییدیه آن شد. پیاده سازی و
دریافت تاییدیه ایزو 14000 در سال 1378 انجام گرفت. داده های مربوط به چهار
سال قبل و چهار سال بعد از دریافت تاییدیه ایزو سری های 9000 و 14000 با
استفاده از آزمون ناپارامتری دو جامعه مرتبط ویلکاکسون مورد مقایسه قرار
گرفت. نتایج آزمون نشان داد که هیچ اختلاف معنی داری بین عملکرد قبل و بعد
از دریافت تاییدیه ایزو سری های 9000 و 14000 برای متغیرهای بهره وری و سهم
بازار وجود نداشته است. آزمون اختلاف معنی داری را بین عملکرد قبل و بعد
از دریافت تاییدیه ایزو سری های 9000 و 14000 برای متغیرهای سود خالص کل و
هزینه کل نشان داد. با تحلیل روند سالانه این دو متغیر نتایج آزمون مورد
تایید قرار گرفت اما علّت آن پیاده سازی ایزو سری های 9000 و 14000 تشخیص
داده نشد. این مطالعه می تواند برای تمامی بخش های کسب و کار مفید واقع
گردد.
کلید واژه: استاندارد ایزو 9000، سیستم های مدیریت کیفیت، بهبود عملکرد
فهرست مطالب:
فصل اول: کلیات تحقیق
1.1.
مقدمه...............................................................................................................................
2
1.2. تعریف مسأله پژوهشی....................................................................................................... 4
1.3. اهمیت و ضرورت تحقیق.................................................................................................. 4
1.4. اهداف
تحقیق...................................................................................................................
5
1.5. فرضیه های
تحقیق.............................................................................................................
5
1.6. تعریف واژه های عملیاتی.................................................................................................. 6
1.7. مباحث فصول آینده
.........................................................................................................
6
فصل دوم: تاریخچه و مبانی نظری تحقیق
2.1.
مقدمه...............................................................................................................................
9
2.2. مروری بـر مبانی تئوریک................................................................................................ 10
2.2.1.
کیفیت..................................................................................................................
10
2.2.2. سیستم مدیریت کیفیت (QMS)............................................................................ 14
2.2.3. استاندارد ایزو 9000.............................................................................................. 15
2.2.4. ایزو 9000 و مدیریت کیفیت جامع (TQM).......................................................... 21
2.2.5. سیستم مدیریت زیست محیطی (EMS)................................................................. 22
2.2.6. استاندارد ایزو 14000............................................................................................ 23
2.2.7. روند تکامل استانداردهای ایزو 9000 و 14000...................................................... 24
2.2.7.1. ایزو 9000:1994 ....................................................................................... 25
2.2.7.2. ایزو 9000:2000 ...................................................................................... 26
2.2.7.3. ایزو 14000 .............................................................................................. 28
2.2.8. مقایسه ایزو 9000 و 14000................................................................................... 29
2.2.9. کارکردهای ایزو 9000 و 14000.......................................................................... 30
2.3. بررسی مطالعات داخلی و خارجی انجام گرفته................................................................ 36
2.3.1. مطالعات موافق..................................................................................................... 39
2.3.2. مطالعات مخالف................................................................................................... 48
2.3.3. موانع پیاده سازی ایزو............................................................................................ 53
2.3.4. انتقادات از استاندارد ایزو...................................................................................... 55
2.3.5. عوامل اثرگذار بر نتایج حاصل از پیاده سازی ایزو.................................................. 58
2.4.
خلاصه...........................................................................................................................
65
فصل سوم: روش تحقیق
3.1.
مقدمه.............................................................................................................................
68
3.2. نوع
تحقیق......................................................................................................................
68
3.3. جامعه
آماری..................................................................................................................
68
3.4. ابزار جمع آوری اطلاعات............................................................................................... 69
3.5. متغیرهای تحقیق و فرایند کلی تحقیق.............................................................................. 72
3.6. شیوه و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها.................................................................................. 73
3.7.
خلاصه...........................................................................................................................
75
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4.1.
مقدمه.............................................................................................................................
78
4.2. اطلاعات عمومی بدست آمده......................................................................................... 78
4.2.1. راهبردهای گروه................................................................................................... 78
4.2.2. ارزش های گروه................................................................................................... 79
4.2.3. تولیدات گروه....................................................................................................... 79
4.2.4. فعالیت های پژو هشی گروه................................................................................... 80
4.2.5. شرکت های زیر مجموعه...................................................................................... 81
4.2.6. دست آوردهای گروه.............................................................................................81
4.3. تجزیه و تحلیل داده ها و سنجش متغیّرهای تحقیق............................................................ 87
4.4. تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه ها................................................................................... 91
4.5. خلاصه و نتیجه کل فصل................................................................................................ 95
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
5.1.
مقدمه.............................................................................................................................
98
5.2. خلاصه
تحقیق.................................................................................................................
98
5.3. بحث و نتیجه گیری...................................................................................................... 100
5.4.
پیشنهادها......................................................................................................................
111
5.4.1. پیشنهادهای عمومی............................................................................................. 111
5.4.2. پیشنهادهای اصلی................................................................................................ 111
5.4.3. پیشنهادهایی به محققان آینده............................................................................... 113
5.5. محدودیت های تحقیق...................................................................................................114
5.6.
خلاصه.........................................................................................................................
114
فهرست نگاره ها:
نگاره 2.1- حلقه
بازخوردی....................................................................................................
19 نگاره 2.2- زیر بخش های ایزو
9000.....................................................................................
26 نگاره 2.3- مدل نشان دهنده ارتباطات بین بهبود کیفیت و
سودآوری....................................... 31 نگاره 2.4- مدل نشان
دهنده ارتباطات بالقوه بین استاندارد ایزو 9000 و عملکرد
کسب و
کار..........................................................................................................................
35 نگاره 4.1- آموزش ارائه
شده.................................................................................................
84 نگاره 4.2- ممیزی های دوره ای انجام
شده.............................................................................
85 نگاره 4.3- پیگیری روش های اجرای استاندارد
..................................................................... 85
نگاره 4.4- فعالیت های اصلاحی انجام
شده............................................................................
86 نگاره 4.5- سرمایه گذاری های مالی خاص ایزو 9000 و
14000..............................................87 نگاره 4.6- هزینه
کل به تفکیک
سال......................................................................................
88 نگاره 4.7- سود خالص کل به تفکیک
سال............................................................................
89 نگاره 4.8- سهم بازار به تفکیک
سال......................................................................................
89
نگاره 4.9- تناژ تولید و نیروی کار کل به
تفکیک سال.............................................................90
نگاره 4.10- بهره وری کل به تفکیک
سال.............................................................................
90 نگاره 4.11- آزمون یک جامعه ای کولموگوروفـ
اسمیرنوف............................................. 91 نگاره 4.12-
رتبه
ها..............................................................................................................
92 نگاره 4.13- آمار
آزمون......................................................................................................
92 نگاره 4.14- رتبه
ها..............................................................................................................
93 نگاره 4.15- آمار
آزمون...................................................................................................
94 نگاره 5.1- نمودار خطی بهره
وری................................................................................
101 نگاره 5.2- نمودار خطی سهم
بازار.......................................................................................
103 نگاره 5.3- نمودار خطی مقایسه سهم بازار با بهره
وری.......................................................... 104 نگاره
5.4- نمودار خطی هزینه
کل.......................................................................................
105 نگاره 5.5- نمودار خطی سود خالص
کل..............................................................................
107 نگاره 5.6- نمودار خطی مقایسه هزینه کل و سود خالص
کل................................................ 109
فهرست پیوست ها:
پیوست
1..............................................................................................................................
118
پیوست
2..............................................................................................................................
118
پیوست
3..............................................................................................................................
118
منابع مورد
استفاده................................................................................................................
116
چکیده
انگلیسی....................................................................................................................
119
