دانلود بررسی اثرات تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره کلزا

بررسی اثرات تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره کلزا پایان نامه بررسی اثرات تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره کلزا در 140 صفحه ورد قابل ویرایش

دسته بندی	علوم پایه
فرمت فایل	doc
حجم فایل	456 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	140

بررسی اثرات تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره کلزا

1-1-     اریخچه:

کلزای روغنی مهم‌ترین گونه زراعی جنس براسیکا می‎باشد و به احتمال قوی فرم وحشی آن به اروپا و آفریقای شمالی محدود می‎شود (شیرانی راد و دهشیری، 1381). موردتوجه قرار گرفتن کلزا تنها در سالهای اخیر نبوده بلکه 2000 سال قبل از میلاد مسیح در نوشته های دوران قدیم از آن یاد شده است. در نوشته های باستانی که به زبان سانسکریت بوده ، دانه روغنی کلزا سارسون[1] نامیده شده است (عاشوری، 1380). در آثار به جا مانده از دوران نوسنگی در مصر، در نوشته های هندوها که از سال‌های 1500 تا 2000 قبل از میلاد به دست آمده و به ویژه در کتیبه های یونانی، رومی و چینی باقی مانده از سال‌های 200 تا 500 قبل از میلاد به گیاهان روغنی جنس براسیکا و ارزش دارویی آنها اشاره شده است. کشت تجاری کلزا از سال 1942 در قسمت شمالی آمریکا یعنی کشور کانادا شروع گردیده و امکان استفاده از روغن کلزا برای مصرف خوراکی در سال 1948 مورد توجه قرار گرفت و منجر به استخراج روغن خوراکی از کلزا در سال های 1956 تا 1957 گردید (شیرانی راد و دهشیری، 1381). کلزا نخستین بار در کانادا در سال 1943 به منظور روغن کاری ماشین بخار کشت شد (عزیزی و همکاران، 1378). در سال 1957 در کشور کانادا اولین کلزای روغنی با مقدار اندک اسید اروسیک اصلاح شد. با تولید روزافزون کلزا طی سال 1956 هزاران هکتار از اراضی کانادا به کشت این گیاه اختصاص یافت (رودی و همکاران، 1382). اپلیکویست (1972) اظهار داشته است که B.napus اولین بار در هلند و در قرن 17 به عنوان یک گیاه روغنی کشف شده است و سپس کشت آن به سایر بخشهای اروپا گسترده شده است. با کشف ویژگیهای غذایی مفید روغن کلزا وضعیت آن در سال‌های اخیر بهبود یافته است (عزیزی و همکاران، 1378). در سال 1974، رقم تاور[2] به عنوان اولین رقم دو صفر کلزا که هم میزان اسید اروسیک و هم میزان گلوکوزینولات آن پائین بود، معرفی شد. در سال 1981، تولید رقم های کلزا با میزان گلوکوزینولات بالا تقریباً متوقف گردید (شیرانی راد و دهشیری، 1381). در دو دهه گذشته، آزمایش‌های به نژادی و به زراعی متعدد و متنوعی در بخش تحقیقات دانه های روغنی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر بر روی گیاه کلزا صورت گرفته و منجر به معرفی چهار رقم کلزای اصلاح شده با نام های زرگل، طلایه، استقلال و ساری گل شده است
(شیرانی راد و دهشیری، 1381). در حال حاضر به واسطة مشکلاتی که در روش کشت متوالی گندم وجود دارد، نظر متخصصان محلی بر این است که باید در تناوب گندم از کلزا استفاده گردد (شهیدی و فروزان، 1375).

-1- مشخصات محل اجرای آزمایش

این طرح در سال زراعی 83-1382، در مزرعه 400 هکتاری مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج واقع در جادة  ماهدشت، با طول جغرافیایی 59 درجه و 35 دقیقه شمالی و عرض جغرافیایی 75 درجه و 50 دقیقه شرقی و ارتفاع 1313 متر از سطح دریا اجرا شد. براساس آمار هواشناسی و با توجه به منحنی آمبروترمیک[1] ، منطقه مورد نظر با داشتن 150 تا 180 و گاهی تا 200 روز خشک، جزء مناطق آب و هوایی مدیترانه ای گرم وخشک[2] و با داشتن زمستان سرد و مرطوب و تابستان گرم و خشک جزء مناطق نیمه خشک محسوب می‌شود. متوسط بارندگی سالیانه منطقه، 243 میلی‌متر بوده و بارندگی عمدتاً در اواخر پاییز و اوایل بهار روی می‌دهد. وضعیت آب وهوای منطقه در سال زراعی اجرای آزمایش در جدول (3-1) درج گردیده است.

جدول (3-1)- مشخصات اقلیمی محل اجرای آزمایش در سال زراعی 83-1382.

ماه	مهر	آبان	آذر	دی	بهمن	اسفند	فروردین	اردیبهشت	خرداد
میزان بارندگی mm	1	9	5/37	1/48	8	5/18	3/63	14	3
متوسط دمای هوا	4/12	33/6	7/0	4/3	11/6	56/9	1/12	9/16	9/21

       مأخذ : (ایستگاه هواشناسی بخش تحقیقات خاک و آب کرج)

قبل از آماده سازی زمین، از خاک مزرعه در دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی متری جهت تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، نمونه برداری شد و سپس به آزمایشگاه منتقل گردید نتایج حاصل از تجزیه خاک مزرعه در جدول (3-2) درج گردیده است.

3-2- مشخصات آزمایش

3-2-1- معرفی تیمارها

آبیاری و رقم، تیمارهای آزمایشی بودند. آبیاری به عنوان عامل اصلی و در دو سطح، شامل آبیاری معمول یا شاهد ( آبیاری پس از 60 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A)[3] و تنش خشکی (‌قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد) و رقم به عنوان عامل فرعی در ده سطح که تماماً دارای تیپ رشدی بهاره بودند. این ارقام، عبارت بودند از: Goliath ، Comet، Sw 5001، Eagle، Sw Hot Shot، 19-H، Hyola 401، Hyola 420، Option 500، Quantum که به ترتیب مبدا آنها از کشورهای دانمارک، ایتالیا، سوئد، سوئد، سوئد، پاکستان، صفی آباد، کانادا و کانادا و آلمان بود.

جدول (3-2)- مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک مزرعه.

عمق(cm)	30-0	60-30
هدایت الکتریکی (ds/m)	2/2	9/0
اسیدیته گل اشباع(pH)	7/7	8/7
درصد اشباع (S.P)%	36	5/39
درصد کربن آلی(O.C)%	53/0	42/0
فسفر قابل جذب (P.P.M)	7/9	52/4
پتاسیم قابل جذب (P.P.M)	176	167
رس %	21	22
سلیت%	36	38
شن%	43	40
بافت خاک	لوم	لوم

      مأخذ: (یافته‌های تحقیق)

3-2-2- طرح آزمایشی

آزمایش به صورت کرت‌های یک بار خرد شده[4] در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. سطوح آبیاری در کرت‌های اصلی و ارقام در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. تعداد کل کرت‌های آزمایشی در این طرح برابر 80 بود. به منظور برآورد بدون اریب[5] میانگین تیمارها و اشتباه آزمایشی، تیمارها به صورت تصادفی در واحدهای آزمایشی پخش گردیدند.

3-2-3- تجزیه آماری

داده‌های حاصل مطابق مدل طرح آماری اسپلیت پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی مورد تجزیه واریانس ساده قرار گرفت و مقایسه میانگین ها نیز با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن انجام شد همبستگی ساده بین صفات مورد آزمون نیز تعیین گردیدند.

همچنین  شاخص‌های رشد نیز محاسبه گردیدند. برای این اعمال از نرم افزار آماری  Mstatc و برای رسم نمودارها از نرم افزار Excel استفاده گردید.

3-3- عملیات زراعی

3-3-1- آماده سازی زمین

مساحت کل مزرعه آزمایشی حدود 1600 مترمربع بود. در مزرعه آزمایشی در سال قبل، گندم کشت شده بود. ابتدا زمین آزمایشی ، آبیاری گردید و پس از گاو رو شدن، به وسیله گاو آهن برگردان دار شخم پائیزه زده شده، سپس جهت خرد شدن کلوخه‌ها و همچنین یکنواخت شدن وضعیت خاک مزرعه، زمین مذکور، دیسک و ماله زده شد. سپس اقدام به نمونه‌گیری از خاک مزرعه در دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی‌متر گردید. براساس نتایج تجزیه خاک و توصیه کودی، حدود 50 کیلوگرم در هکتار ازت خالص و حدود 75 کیلوگرم در هکتار P205 از دو منبع کودی  اوره و فسفات آمونیوم و 100 کیلوگرم K2O از منبع کودی سولفات پتاسیم به همراه 5/2 لیتر در هکتار علف کش ترفلان ( تری فلورالین) همراه با دو دیسک عمود برهم و سبک با خاک مخلوط گردیدند. سپس مزرعه به وسیله فاروئر به صورت جوی پشته در آمد. فاصله جوی ها از یکدیگر 60 سانتی متر بود. ابعاد هر کرت آزمایشی m8/1 * m5 بود. بین بلوک ها نیز حدود
 5 متر فاصله تعبیه شده بود. هر کرت آزمایشی شامل 6 خط 5 متری با فاصله خطوط 30 سانتی متر و فاصله بوته روی‌خط 5 سانتی متر بود که 2 خط کناری‌به عنوان حاشیه‌در نظر گرفته شد و4 خط‌میانی آن برای‌ تعیین کلیه‌مراحل فنولوژیکی گیاه و صفات مختلف مورد استفاده قرارگرفت. همچنین‌دو مرحله‌ازت  سرک‌در مراحل ساقه دهی‌و‌غنچه دهی هر کدام به میزان 50 کیلوگرم ازت‌خالص از منبع کود اوره تامین شد.

3-3-2- کاشت

بذور قبل از کاشت غربال شدند تا از نظر اندازه یکسان باشند. کاشت در تاریخ 12/7/82 انجام گرفت. عملیات کاشت با دست انجام شد. به این صورت که دو طرف هر پشه و به فاصله ردیف 30 سانتی متری از یکدیگر بذور به صورت خطی کاشته شدند. همچنین قبل از کاشت، تصادفی شدن از طریق جدول اعداد تصادفی انجام پذیرفته و نقشه طرح بر روی کاغذ پیاده شده بود. کشت و تخصیص تیمارهای مختلف به کرت ها براساس این نقشه انجام گرفت. سپس تابلوهایی که معرف نوع تیمارها بود در ابتدای هر کرت نصب گردید.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                               صفحه

چکیده......................................................................................................................... 1

مقدمه.......................................................................................................................... 3

 

فصل اول: کلیات........................................................................................................ 6

1-1- تاریخچه............................................................................................................ 7

1-2- کلیاتی دربارة کلزا.............................................................................................. 8

1-3- اهمیت وجایگاه کلزا در ایران.............................................................................. 10

1-4- سطح زیرکشت، تولید وعملکرد کلزا در جهان و ایران........................................... 12

1-5- ترکیب شیمیایی دانه کلزا..................................................................................... 14

1-6- خصوصیات گیاه شناسی...................................................................................... 16

1-6-1- ریشه........................................................................................................ 16

1-6-2- ساقه......................................................................................................... 17

1-6-3- برگ......................................................................................................... 18

1-6-4- گل........................................................................................................... 18

1-6-5- میوه.......................................................................................................... 18

1-6-6- دانه کلزا.................................................................................................... 19

1-7- مراحل فنولوژی.................................................................................................. 19

1-8- اکولوژی کلزا..................................................................................................... 19

1-9- کاشت .............................................................................................................. 22

1-9-1- آماده سازی زمین....................................................................................... 22

1-9-2- تاریخ کاشت............................................................................................. 22

1-9-3- میزان بذر وتراکم بوته................................................................................. 23

1-9-4- عمق و ابعاد کاشت.................................................................................... 23

1-9-5- روش کاشت............................................................................................. 23

1-10- داشت............................................................................................................. 24

1-10-1- نیازهای غذایی........................................................................................ 24

1-10-2- علف‌های هرز......................................................................................... 24

1-10-3- آفات و بیماری‌ها.................................................................................... 25

1-11- برداشت.......................................................................................................... 26

1-11-1- خرمن کوبی............................................................................................ 26

1-12- انبار کردن....................................................................................................... 27

فصل دوم : بررسی منابع.............................................................................................. 28

2-1- تنش................................................................................................................. 29

2-2- تنش خشکی یا تنش آبی.................................................................................... 29

2-3- مکانیزم‌های مقاومت به خشکی............................................................................ 30

2-4- تنظیم اسمزی..................................................................................................... 33

2-5- تأثیر تنش خشکی بر رشد برگ........................................................................... 34

2-6- تأثیر تنش خشکی بر رشد ساقه و برگ................................................................ 35

2-7- عکس العمل کلزا در برابر تنش خشکی ورژیمهای رطوبتی.................................... 36

2-8- تأثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه........................................................................ 39

2-9- تأثیر تنش خشکی بر اجزای عملکرد.................................................................... 41

2-9-1- تعداد خورجین در گیاه بوته........................................................................ 41

2-9-2- تعداد دانه در خورجین............................................................................... 42

2-9-3- وزن هزار دانه............................................................................................ 43

2-9-4- شاخص برداشت........................................................................................ 44

2-10- تأثیر تنش خشکی بر صفات کیفی..................................................................... 45

2-10-1- درصد روغن دانه.................................................................................... 45

2-11- تجزیه و تحلیل رشد........................................................................................ 46

2-11-1- تجمع ماده خشک................................................................................... 48

2-11-2- شاخص سطح برگ................................................................................. 49

فصل سوم : مواد و روش ها........................................................................................ 51

3-1- مشخصات محل اجرای آزمایش.......................................................................... 52

3-2- مشخصات آزمایش............................................................................................. 52

3-2-1- معرفی تیمارها........................................................................................... 52

3-2-2- طرح آزمایشی........................................................................................... 53

3-2-3- تجزیه آماری............................................................................................. 54

3-3- عملیات زراعی................................................................................................... 54

3-3-1- آماده سازی زمین....................................................................................... 54

3-3-2- کاشت....................................................................................................... 54

3-3-3- داشت....................................................................................................... 55

3-3-4- برداشت.................................................................................................... 55

3-4- برآورد شاخص های رشد................................................................................... 55

3-4-1- نمونه برداری............................................................................................. 56

3-4-2- تعیین سطح برگ....................................................................................... 56

3-4-3- تعیین وزن خشک برگ و وزن خشک کل................................................... 56

3-5- اندازه گیری صفات کمی..................................................................................... 56

3-6- اندازه گیری صفات کیفی مورد مطالعه.................................................................. 58

3-6-1- تعیین درصد روغن دانه.............................................................................. 58

3-7- تعیین مراحل فنولوژیکی..................................................................................... 59

فصل چهارم : نتایج و بحث......................................................................................... 60

4-1- تأثیر تنش خشکی بر ویژگیهای مورفولوژیکی، ساختاری و زراعی.......................... 61

4-1-1- ارتفاع بوته................................................................................................ 61

4-1-2- تعداد شاخه فرعی در بوته.......................................................................... 64

4-1-3- قطر ساقه.................................................................................................. 67

4-1-4- طول خورجین ساقه اصلی.......................................................................... 70

4-1-5- طول خورجین شاخه فرعی......................................................................... 73

4-1-6- طول خورجین بوته..................................................................................... 76

4-1-7- تعداد خورجین در ساقه اصلی.................................................................... 79

4-1-8- تعداد خورجین در شاخه فرعی................................................................... 83

4-1-9- تعداد خورجین در بوته............................................................................... 87

4-1-10- تعداد دانه در خورجین ساقه فرعی............................................................ 91

4-1-11- تعداد دانه در خورجین شاخه فرعی.......................................................... 94

4-1-12- تعداد دانه در خورجین............................................................................. 98

4-1-13- وزن هزار دانه......................................................................................... 102

4-1-14- عملکرد دانه............................................................................................ 105

4-1-15- عملکرد بیولوژیک................................................................................... 109

4-1-16- شاخص برداشت..................................................................................... 113

4-2- تأثیر تنش خشکی بر روی صفات کیفی............................................................... 116

4-2-1- درصد روغن دانه....................................................................................... 116

4-2-2- عملکرد روغن دانه..................................................................................... 120

4-3- تأثیر تنش خشکی بر روی شاخص‌های رشد........................................................ 124

4-3-1- وزن خشک کل گیاه................................................................................... 124

       4-3-1-1- روندتغییرات وزن خشک کل گیاه درشرایط آبیاری معمول وتنش کم آبی............... 124

       4-3-1-2- روند تغییرات وزن خشک کل ارقام برتر در شرایط آبیاری معمول........ 125

       4-3-1-3- روند تغییرات وزن خشک کل ارقام برتر در شرایط تنش کم آبی........... 126

4-3-2- وزن خشک برگ....................................................................................... 128

    4-3-2-1- روند تغییرات وزن خشک برگ در شرایط آبیاری معمول و تنش کم آبی... 128

    4-3-2-2- روند تغییرات وزن خشک برگ ارقام برتر در شرایط آبیاری معمول...... 129

    4-3-2-3- روند تغییرات وزن خشک برگ ارقام برتر در شرایط تنش کم آبی........ 130

4-3-3- شاخص سطح برگ.................................................................................... 131

       4-3-3-1-روندتغییرات شاخص سطح برگ ارقام کلزادرشرایط آبیاری معمول وتنش کم آبی... 131

      4-3-3-2-روندتغییرات شاخص سطح برگ ارقام برتر در شرایط آبیاری معمول...... 132

       4-3-3-3- روند تغییرات شاخص سطح برگ ارقام برتر در شرایط تنش کم آبی..... 133

4-4- همبستگی ساده صفات مورد مطالعه...................................................................... 134

4-5- نتیجه گیری کلی................................................................................................. 138

4-6- پیشنهادات......................................................................................................... 139

فهرست منابع.............................................................................................................. 140

دانلود بررسی اثرات تنش خشکی و راههای مقابله با آن در گیاه ذرت

بررسی اثرات تنش خشکی و راههای مقابله با آن در گیاه ذرت پایان نامه بررسی اثرات تنش خشکی و راههای مقابله با آن در گیاه ذرت در 56 صفحه ورد قابل ویرایش

دسته بندی	علوم پایه
فرمت فایل	doc
حجم فایل	144 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	56

بررسی اثرات تنش خشکی و راههای مقابله با آن در گیاه ذرت

مقدمه

خشکی، خطری جدی برای تولید موفق ذرت در سراسر جهان محسوب می شود. منابع آب شیرین در جهان محدوده بوده، و با افزایش جمعیت جهان نیاز به استفاده از آب بیشتر می شود و لذا منابع آب بطور فزآینده ای مورد تهدید قرار گرفته، و از آنجاکه بخش کشاورزی عمده ترین مصرف کننده آب بشمار میرود، هر گونه صرفه جویی در این بخش کمک مؤثری به تولید بهینه محصولات زراعی خواهد کرد . با در نظر گرفتن روند افزایش جمعیت جهان که طبق پیش بینی های سازمان ملل، این جمعیت در سال 2050 میلادی به 4/14 میلیارد نفر خواهد رسید  . بنابراین ضرورت تولیدات غذایی جهت تامین نیازهای مرتبط امری اجتناب ناپذیر است.

ذرت گیاهی است گرمسیری که بدلیل ویژگیهای زیاد از جمله قدرت سازگاری با شرایط اقلیمی گوناگون مورد توجه تولید کنندگان قرار گرفته بطوریکه ذرت از نظر سطح زیر کشت مکان، زراعت آن بعنوان یک گیاه پر محصول جهت تأمین کالری مورد نیاز بشر بطور مستقیم و غیر مستقیم از اهمیت ویژه ای برخوردار است . تولید ذرات در جهان در سال 2002 ، 589/189/602 تن بود . حدود 17 درصد سطح زیر کشت جهانی ذرت آبیاری می شود که از این مقدار حدود 40 درصد مواد غذایی حاصل می شود .

در ایران تقریباً 70 درصد مساحت کشور را اقلیم خشک و نیمه خشک شامل می شود که متوسط بارندگی سالیانه آنها کمتر از 300 میلیمتر است

از آنجائیکه مرحله گلدهی ذرت به عنوان حساسترین مرحله رشد و نمو ذرت با گرم ترین ماه سال ( تیرماه ) مطابقت دارد و معمولاً نزولات آسمانی در این موقع از سال رخ نمی دهد و از طرفی حداکثر نیاز آبی محصولات رایج منطقه ( پنبه ، چغندر قند ، گوجه ) به همین زمان ارسال مربوط می شود و ظرفیت شبکه های آبیاری ، زراعت را در وضعیتی قرار داده که فواصل آبیاری ذرت طولانی شده و عملکرد کاهش می یابد . ذرت در آب و هوای نیمه خشک مدیترانه ای برای نیل به عملکرد دانه بالا نیاز به آبیاری تکمیلی دارد .

خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژی زیادی ، در مقاومت به خشکی موثر هستند که به عنوان شاخص های مورد انتخاب توصیه شده اند . برای مثال بسته شدن روزنه ها ، کاهش سطح برگ ، افزایش کارایی فتوسنتز ، رسوب چربیها ، توسعه سیستم ریشه ای ، مقاومت در برابر انتشار گازها ، تغییر در مقدار ترکیبات آلی ، قندی و ازته ،اسید آمینه پرولین ، تنظیم پتانسیل اسمزی ، تغییرات سرعت رشد نسبی ، و سرعت رشد محصول از این جمله می باشند.

با توجه به خصوصیت اصلی زراعت در مناطق با محدودیت منابع آبی و لزوم گسترش سطح زیر کشت با هدف افزایش محصولات زراعی در این مناطق ، و با توجه به اینکه آبیاری یکی از نیازهای مهم تولیدات کشاورزی محسوب می شود . دستیابی به ژنوتیپ های محتمل به شرایط دشوار با کارایی بالای مصرف آب ضروری بنظر می رسد .

بنابراین شناسایی مراحلی از رشد که در آنها به آب کمتری نیاز است و حذف آبیاریهای غیر ضروری و نیز تعیین مراحل حساس به قطع آب و همچنین یافتن ژنوتیپ های محتمل به تنش آبی باعث افزایش کارایی مصرف آب همراه با افزایش سطح زیر کشت و نهایتاً عملکرد اقتصادی خواهد شد . مطالعات جدی پیرامون شرایط نامساعد محیطی و عکس العمل گیاهان نسبت به آنها از سال 1941 در دنیا شروع شده است.

-ذرت :

1-1-تاریخچه ذرت :

مبداء اولیه ذرت به طور دقیق مشخص نیست . زیرا اجداد وحشی آن شناخته نشده است.

فرضیه های زیادی در باره طرز پیدایش ذرت وجود دارد . یکی از این فرضیه ها این است که ذرت ممکن است از یک گونه یک ساله وحشی بنام تئوسینت یا تریپساکم به وجود آمده باشد . فرضیه دیگر اینکه ذرت احتمالاً از تلقیح طبیعی تئوسینت با تریپساکم بوجود آمده است و تئوری جدید این است که این گیاه از ذرت غلاف دار به دست آمده باشد .

منشاء اولیه ذرت آمریکای مرکزی است . قبل از کشف قاره جدید ذرت اصلی ترین زراعت جهت تأمین مواد غذایی در آمریکای مرکزی و شمالی و جنوبی بوده است . بررسی های سنگواره ای نشان داده است که ذرت حدود 4500 سال قبل از میلاد مسیح به صورت یک گیاه زراعی در مکزیک مکشت گردیده است . والدن سه مبداء اولیه برای ذرت ذکر کرده است( پرو ، مکزیک ، گواتمالا ).

و ایلوف مبداء اولیه ذرت را جنوب مکزیک ، آمریکای مرکزی ، آمریکای جنوبی ذکر کرده است .

ذرت به دلیل ویژگیهای زیاد از جمله قدرت سازگاری با شرایط اقلیمی گوناگون در دنیا گسترش یافت . در حال حاضر بیش از 140 میلیون هخکتار از اراضی دنیا به کشت ذرت اختصاص یافته است . از نظر سطح زیر کشت رتبه سوم و از نظر تولید و عملکرد رتبه او ل را در بین غلات به خود اختصاص داده است .

هم اکنون ایالات متحده آمریکا ، کشورهای اروپای شرقی ، روسیه ، چین ، و آرژانتین کشورهای عمده تولید ذرت در جهان محسوب می شوند . ایالات متحده آمریکا مهمترین صادر کننده و ژاپن و کشورهای اروپای غربی عمده ترین وارد کننده آن هستند .

2-1- اهمیت محصول ذرت

ذرت بـه دـلیل ویژگیهای بسیار زیاد خود ، به دویژه به دلیل قدرت سازی با شرایط اقلیمی گوناگون ، بسیار زود در تمام دنیا گسترش یافت و مکان سوم را بعد از گندم و برنج از نظر سطح زیر کشت به خود اختصاص داد . ذرت علاوه بر آنکه یک علوفه مطلوب برای گندم می باشد . از نظر تامین انرژی نیز بی نظیر است و به همین دلیل امروزه در تغذیه مرغ به عنوان یک غذای پر انرژی دارای اهمیت بسیار زیاد است ذرت در صنایع کاغذ سازی ، مقوا سازی ، استفاده می شود . و همچنین از چوب بلال در تهیه اسید استیک ، قطران و فورفورال که در صنایع رنگ و لاستیک سازی به کار می رود استفاده می شود .ذرت به دلیل اهمیت آن در تغذیه طیور و تولید مرغ و تخم مرغ مورد توجه وزارت کشاورزی بوده و تولید آن طی سالهای 1380 –1371 از رشد خوبی برخوردار بوده ، بطوریکه سطح زیر کشت از 60 هزار هکتار به 218 هزار هکتار افزایش چشمگیری داشته است . از جمله پتانسیل های دیگری که باعث گردیده است که این گیاه به مقدار بسیار زیادی گسترش یابد . عبارت است از سازگاری وسیع کـه بـه مـوجب آن، امروزه ذرت در سطح وسیعی از مناطق پست تا مناطق مرتفع ( تا ارتفاع 3960 متری در سلسله جبال آند ) و عرض های جغرافیایی متفاوت ( حدود 35 درجه جنوبی در شیلی و 58 درجه شمالی در روسیه و سوئد ) کاشته می شود . همچنین ذرت به دلیل عملکرد قابل توجه (هر بذر ذرت در شرایط مساعد قادر است بین 400 تا 1000 عدد دانه تولید کند ) ، مقاومت نسبت به خشکی و ورس ، قدرت پذیرش کامل مکانیزاسیون در مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت، پذیرش کشت های متوالی، پوشش بلال ( هر بلال بوسیله پوشش های خود به خوبی از صدمات باران، پرندگان و ریزش محافظت می شود)، کارایی مصرف آب در ذرت بالاست)، سهم عمده و روز افزون در تامین مواد غذایی انسان، و دام، و مصارف صنعتی از دلایل عمده توسعه کشت ذرت در دنیا می باشد.

3-1- طبقه بندی ذرت :

 ذرت گیاهی متعلق به خانواده Panicoideae  و طایفه Maydeae می باشد گونه زراعی آن همان ذرت ( Zea mays L) با 20=2n است (8 و 23) .

ذرت گیاهی یک پایه ، یک ساله ، دارای سیستم ریشه افشان می باشد . که این سیستم ریشه ، شامل ریشه اولیه ریشه های دائمی (تاجی) می باشد . ذرت همچنین دارای ریشه های هوایی نیز می باشد .

برگ ذرت به صورت متناوب در هر گره قرار می گیرد که از دو قسمت غلاف و پهنک تشکیل شده است . طول برگ ها 80-50 و عرض آنها 12-4 سانتیمتر است تعداد برگ ها از 48- 8 عدد متغیر است .

ذرت دارای یک ساقه استوانه ای است که در مقطع عرضی بیضوی است . ارتفاع ساقه بسیار بوده و بسته به شرایط اقلیمی 3-5/1 متر طول دارد . ساقه ذرت دارای 8 الی 21 گره است که پر از مغز است .

گل آذین نر در انتهای ساقه به صورت خوشه ای مرکب است شامل یک شاخه اصلی وتعدادی شاخه های فرعی می باشد . سنبلچه ها به صورت جفت هستند که یکی از آنها بدون دمگل و دیگری پایه دار است هـر سنبلچه دارای دو گلچه ، هر گلچه دارای یک لما و یک پالتا ، سه پــرچم ، یـک مـادگی غـیر فعال و دو لودیکل  است . لودیکل ها به هنگام گرده افشانی متورم می شوند و خروج پرچم ها و آزاد شدن گرده ها را میسر می سازند.

گل آذین ماده به صورت سنبله است که از رشد و تمایز جوانه های جانبی گره های میانی ( گره ششم تا هفتم زیر گل تاجی ) به وجود می آیند . پوشش بلال برگ های تغییر شکل یافته ای است که اندام های ماده را در خود حفظ می کند . بلال دارای محوری به نام چوب بلال ویاراکید است که سنبلچه ها به صورت جفت در کنار هم در روی این محور قرار دارند .

هر سنبلچه دارای دوگل که فقط یکی از گل ها بارور می شود . هر گل دارای تخمدانی است که از آن رشته ابـریشمی خـارج مـیشود کـه مـجموع آنها خامه و کلاله گویند که گرده ها را جذب می کنند.

عمل گرده افشانی در ذرت توسط باد انجام می گیرد . حدود 95 درصد گل های ماده دگرگشن و حدود 5 درصد آنها به صورت خود گشن هستند .

آزاد شدن دانه های گرده در ذرت یک تا سه روز قبل از خروج تارهای ابریشمی شروع و تا چند روز ادامه می یابد . هر دانه گرده پس از تماس با تارهای ابریشمی رشد کرده و عمل باروری را انجام می دهد.در شرایط مناسب عمر دانه گرده 18 تا 47 ساعت به طول می انجامد .

14-1-تنش خشکی در مرحله رشد رویشی گیاه ذرت:

در طول تنش خشکی رشد متوقف شده، و پس از رفع تنش ادامه می یابد. تنش خشکی بر روی جنبه های مختلف رشد و نمو اثرات متفاوتی دارد . چرخه زندگی گیاهان یک ساله از چهار مرحله جوانه زنی و رویشی، رشد زایشی، و رسیدن محصول تشکیل یافته است. وقتی که بذر در خاک قرار گرفت، در شرایط رطوبت مناسب جذب آب شروع، و ئبه موازات آن فرآیند آبگیری در دیواره سلولی و پروتوپلاسم آغاز و با افزایش فعالیت های متابولیکی بذر متورم و رویان، ریشچه را به داخل خاک وارد می سازد.میزان آب خاک از عوامل اصلی جوانه زنی بوده و سرعت جوانه زنی را کنترل می کند. جوانه زنی و استقرار دیر هنگام و ناکافی گیاهچه ها از معضلاتی هستند، که گیاهان زراعی مناطق خشک و نیمه خشک با آنها روبرو هستند  . اثر خشکی در مرحله رشد رویشی گیاه ذرت شامل تغییرات فتوتیپی و مورفولوژیکی است:

1-   سطح برگ ها کوچک (لوله ای) می شود .

2-   ارتفاع بوته کاهش می یابد .

3-   برگ های مسن می ریزند  .

4-   رشد ریشه ها افزایش می یابد .

5-   فعالیت روزنه ها و فتوسنتز متاثر می‌شود .

هسیائو در سال 2000 بررسی خود روی ذرت نشان داد، رشد غیر قابل بازگشتو تغییرناپذیر سلولهای برگ و ریشه ها با استفاده از منابع، متناسب با رشد این دو عضو بوده، به نحوی که اگر عـوامل کـافی در اخـتیار ایـن اعضاء قرار نگیرد، یکی کاهش رشد و دیگری افزایش رشد نشان می دهد. مخصوصاً در مورد تنش آب برگ ها از رشد بازمانده و ریشه ها به دنبال آب به اعماق خاک نفوذ می کنند  .عامل اصلی که رشد یا بزرگ شدن سلول را تحت تاثیر قرار می دهد، کاهش و از دست دادن تورژسانس می باشد، که ممکن است با تقلیل اندازه سلولی و کاهش سطح برگ همراه باشد.

کاهش سطح برگ به عنوان نتیجه تنش خشکی و کاهش سطح تابش، دارای اثرات ثانویه است. بطوریکه همراه با آن،کاهشی در مقدار فرآورده های فتوسنتزی تولید شده به چشم می خورد، که به نوبه خود به کاهش رشد برگ و ساقه کمک می کند . بنابراین تنش خشکی، عامل اصلی کوتاه ماندن گیاه در مزرعه می باشد .

گزارشات  اولیه حاکی از آن است، که توسعه برگ نسبت به کمبود آب حساس است. به طور مثال در گیاه ذرت در یک شرایط تحت کنترل، بزرگ شدن برگدر پتانسیل آب 2-بار بهسرعت کاهش و در پتانسیل های 7-و9- بار متوقف می گردد. علاوه بر اینکه کمبود آب در توسعه برگ موثر است، می تواند از طریق ریزش و مرگ برگها در طول مراحل مختلف رشد در شاخص سطح برگ موثر می باشد .

سوروار (1999)در آزمایش، اثرات تنش خشکی در ارقام مختلف ذرت را مورد بررسی قرار داد. در تمامی ارقام تعداد برگ ثابت بود، ارتفاع بوته کاهش یافت. قطر ساقه کمتر شده، و مدت دوره رشد نیز کوتاه گردیده است  .

تنش خشکی در ذرت موجب توسعه ریشه در اعماق پایین تر شده،‌و به این طریق بر نحوه توزیع سیستم ریشه اثر می گذارد  . اقبال و مارانویل (1993)گزارش نمودند که تنش خشکی طول ریشه را افزایش و بر کارایی مصرف آب می افزاید. گیاه ذرت در زمان تنش آبی با توسعه ریشه به طرف آب قابل دسترس در عمق خاک، موجب استفاده بهینه از آب و مواد غذایی در جهت تولید بیشتر بیوماسو شاخص برداشت می‌شود .

کانگو همکاران (2000)، کاهش آب در مرحله طویل شدن ساقه ذرت، باعث تحریک رشد ریشه ش. با توجه به این مسئله نسبت ریشه به اندام های هوایی افزایش یافت  .همچنین پریستویا(1998)ظرفیت رشد ریشه ذرت را تحت شرایط تنش رطوبتی در زمان گلدهی بررسی و به نتیجه رسید که رشد ریشه در این شرایط افزایش نشان داد. بررسی های گلخانه ای نیز نشان دادند که تحت شرایطتنش رطوبتی، طول ریشه در میان واریته های مختلف تفاوت معنی داری داشت .

فهرست مطالب

عنوان                                                                                        صفحه

مقدمه..................................................................................................................... 1

1-   ذرت................................................................................................................. 4

1-1. منشاء و تاریخچه ذرت................................................................................ 4

2-1. اهمیت محصول ذرت................................................................................... 5

3-1. طبقه بندی ذرت............................................................................................ 6

4-1. ویژگیهای انواع ذرت.................................................................................... 8

5-1. فنولوژی ذرت.............................................................................................. 10

1-5-1. جوانه زنی و سبز کردن ذرت................................................................. 10  2-5-1. مرحله سبز کردن تا ظهور گل آذین نر.................................................................................................. 11

3-5-1. مرحله تشکیل گل آذین نر تا ظهور تارهای ابریشمی.............................. 11

4-5-1. مرحله تشکیل تارهای ابریشمی تا رسیدن دانه....................................... 12

6-1. رشد و نمو................................................................................................... 13

1-1-6-1. ریشه................................................................................................... 13

2-1-6-1. برگ.................................................................................................... 13

2-6-1. رشد اندام های زایشی............................................................................ 14

7-1. خاک مناسب ذرت........................................................................................ 15

8-1. دمای موردنیاز............................................................................................. 15

9-1. رطوبت موردنیاز.......................................................................................... 16

10-1. تنشهای محیطی.......................................................................................... 17

11-1. خشکی و تنش خشکی................................................................................ 18

12-1. اثرات عوامل طبیعی اقلیمی بر روی نیاز آبی گیاهان................................. 20

13-1.اثرات فیزیولوژیک تنش آب......................................................................... 22

14-1. تنش خشکی در مرحله رشد رویشی گیاه ذرت ........................................ 27

15-1.تنش خشکی و رشد زایشی ذرت ............................................................... 30  16-1. تنش خشکی و اثرات آن بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد........................................................................... 32

17-1.سایر صفات مرتبط با خشکی..................................................................... 37

1-17-1.محتویات نسبی آب برگ (RWC)............................................................ 37

2-17-1. پایداری غشای سیتوپلاسمی................................................................. 38

18-1. مکانیزمهای مقابله با تنش های خشکی...................................................... 40

1-18-1. مقاومت به خشکی................................................................................. 40

2-18-1.فرار از خشکی....................................................................................... 40

3-18-1.اجتناب از خشکی.................................................................................... 41

4-18-1. صفات مرتبط با اجتناب از خشکی........................................................ 41

7-4-18-1. مکانیزم های روزنه ای.................................................................... 41

2-4-18-1. افزایش بازده فتوسنتزی.................................................................. 42

3-4-18-1. کاهش مساحت برگ......................................................................... 43

4-4-18-1. وفور ومحل روزنه ها...................................................................... 43

5-4-18-1. سیستمهای کارآمد ریشه................................................................. 43

6-4-18-1. نسبت زیاد ریشه به شاخه............................................................... 44

5-18-1. تحمل خشکی......................................................................................... 44

6-18-1. مکانیزم های تحمل خشکی.................................................................... 45

1-6-18-1. اجتناب از صدمات ناشی از کاهش رشد......................................... 45

2-6-18-1. تحمل در مقابل گرسنگی.................................................................. 45

3-6-18-1. اجتناب در مقابل از بین رفتن پروتئین ها......................................... 45

19-1. چگونگی ازریابی مقاومت به خشکی.......................................................... 45

20-1. تنش خشکی و شاخص برداشت................................................................ 47

21-1. کارایی مصرف آب.................................................................................... 48

         نتیجه گیری و پیشنهادات....................................................................... 49

         منابع و ماخذ ........................................................................................... 50

دانلود مقاله اثرات تنش خشکی در مراحل انتهای رشد ارقام بهاره کلزا

مقاله اثرات تنش خشکی در مراحل انتهای رشد ارقام بهاره کلزا مقاله اثرات تنش خشکی در مراحل انتهای رشد ارقام بهاره کلزا در 35 صفحه ورد قابل ویرایش

دسته بندی	علوم پایه
فرمت فایل	doc
حجم فایل	120 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	35

مقاله اثرات تنش خشکی در مراحل انتهای رشد ارقام بهاره کلزا

مقدمه:

این روزها جمله «وابستگی 90 درصدی روغن، ورشکستگی ملی» به واژه ای تکراری تبدیل شده و در هر محفل و نشریه ای این کلمات به کرات بیان می‎شود. این جمله زمانی حیرت انگیزتر می‎شود که در کنار بحث خودکفائی گندم نیز قرار بگیرد. ایرانی که تا چند سال پیش بزرگ ترین وارد کننده گندم جهان بود طی چند سال، تنها چند سال، به خودکفائی رسیده و حتی زمزمه های صادرات نیز به گوش می رسد. مسئولان جهاد کشاورزی طی همین سالها با توجه به این موفقیت به فکر برنامه ریزی برای تأمین نیازهای کشور به دانه های روغنی از داخل افتاده اند تا شاید روزی هم بتوان از این سرشکستگی ملی رهایی یافت. این مدیران امیدوارند اجرای طرح ده ساله دانه‌های روغنی نیز مثل گندم باعث افتخار و مباحاتشان شود (ماهنامه روغن نباتی، 1383 الف). کشور ایران معادل 000، 800 ، 164 هکتار مساحت دارد که از این مقدار، 15 الی 18 میلیون هکتار شوره‌زار، 20 الی 22 میلیون هکتار بیابان و تقریباً یک میلیون هکتار نیمه خشک است. ایران با متوسط نزولات آسمانی 240 میلی متر که از یک سوم میزان نزولات سالانه جهانی (700 میلی متر) کمتر می باشد، دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است. در مناطق خشک، میزان باران سالانه، کمتر از تبخیر و تعرق بوده و بروز دوره خشکی در طول سال امری عادی است (کافی و همکاران، 1379 ب). تحقیقات انجام شده نشان داده است که متوسط افت عملکرد سالیانه به واسطة خشکی در جهان 17 درصد بوده که تا بیش از 70 درصد در هر سال می‎تواند افزایش یابد(Edmeades et al, 1994). با توجه به این موضوع کشاورزان و دست اندرکاران کشور، اصولاً باید با تلاش فراوان و مدیریت صحیح و اقتصادی منابع آبی و استفاده بهینه از آب در تولید هر چه بیشتر محصولات زراعی، مشکل غذایی جمعیت را رفع سازند. دانه های روغنی پس از غلات، دومین ذخایر غذایی جهان را تشکیل می دهند. این محصولات علاوه بر دارا بودن ذخایر غنی اسیدهای چرب، حاوی پروتئین نیز می باشند (شیرانی راد و دهشیری، 1381). دانه های روغنی به دلیل تولید روغن های با کیفیت بالا و درصد زیادی از اسیدهای چرب و مرغوب از اهمیت شایانی در تغذیه انسان برخوردارند (آلیاری و همکاران، 1379). در حال حاضر، مصرف سرانة روغن خوراکی کشور بیش از 16 کیلوگرم برآورد شده است. لذا با توجه به جمعیت کشور، نیاز به حدود یک میلیون تن روغن در سال می‎باشد که بیش از 90 درصد آن از طریق واردات تأمین می‎شود (شیرانی راد و دهشیری، 1381). میزان واردات روغن خام در سال 1382 در جدول (1-1) درج گردیده است

(ماهنامه روغن نباتی، 1383 ب). به این لحاظ، لزوم برنامه ریزی بلندمدت و منسجم با هدف نیل به خودکفائی در تولید روغن خوراکی غیرقابل انکار خواهد بود (شیرانی راد و دهشیری، 1381).

جدول(1-1) - میزان واردات روغن خام در سال 1382

ردیف	شماره تعرفه	نام کالا	وزن	ارزش دلاری
1	15071000	روغن خام سویا	777,431,497	436,268,054
2	15091000	روغن زیتون بکر	802,482	699,146
3	15111000	روغن خام نخل	53,108,436	25,127,238
4	15121100	روغن خام آفتابگردان	183,477,357	116,593,314
5	15122100	روغن خام پنبه دانه	4,647,000	2,879,924
6	15141100	روغن خام کلزا	19,973,625	12,374,815
جمع			1,039,440,397	593,942,491

          مأخذ: (گمرک جمهوری اسلامی ایران)

 در حال حاضر سالانه 2/1 میلیارد دلار صرف واردات روغن نباتی و کنجاله سویا می‎شود و اگر روند کنونی مصرف و رشد جمعیت ادامه یابد، تا چند سال آینده سالانه دو میلیارد دلار صرف واردات روغن خوراکی خواهد شد (ماهنامه روغن نباتی، 1383 ب).

در این میان، کلزا به عنوان یکی از مهم ترین گیاهان روغنی برای کشت در شرایط آب و هوایی کشور مورد توجه قرار گرفته است. تولید جهانی روغن کلزا در مقایسه با دیگر روغن های گیاهی در مقام دوم بعد از روغن سویا قرار دارد و میزان آن بیش از 42 میلیون تن می‎باشد. همچنین، پس از استحصال روغن، کنجاله باقی مانده سرشار از پروتئین بوده و برای تغذیه دام مناسب است (آلیاری و همکاران، 1379). با توجه به اینکه در حال حاضر میزان روغن تولیدی در داخل کشور ناچیز بوده و عمدتاً با کشت گیاهان سویا، آفتاب گردان، پنبه دانه، بادام زمینی، زیتون و کنجد تأمین می‎شود و همچنین با عنایت به اینکه همه ساله مقدار قابل توجهی از زمین های آبی و دیم کشور به منظور تقویت بنیه خاک، بدون کاشت باقی می ماند، لذا کلزا بویژه نوع پائیزه آن با داشتن بیش از 40% روغن و در حدود 40% پروتئین در کنجاله، از لحاظ زراعی می‎تواند در تناوب با غلات که زراعت عمده کشور می باشد، قرار گیرد و سهم ارزنده ای را در رفع کمبود روغن گیاهی موردنیاز کشور ایفا کند (احمدی، 1371). یکی از عوامل بسیار مهم که توسعه سطح زیر کشت و تولید موفقیت آمیز گیاه کلزا در کشور با خطر مواجه می سازد، کمبود رطوبت خاک در انتهای دوره رشد می‎باشد (شکاری، 1380). در دورة انتهایی رشد در فصل بهار در کلزا به دلیل همزمانی این گیاه با دیگر زراعت های اصلی از جمله غلات امکان فراهم نبودن آب (دورة خشکی) مهیاست. کم آبی از مهمترین عوامل محدود کنندة رشد گیاهان و تولید آنها به حساب می‎آید و در حال حاضر، هیچ راه منطقی برای افزایش نزولات جوی در طول دوره های خشکی وجود ندارد. لذا بهترین راه مقابله با خشکی، به کارگیری عملیات زراعی مناسب و استفاده از ارقامی است که تحمل به خشکی بیشتری داشته باشند (احمدی و جاویدفر، 1379).

تحقیق حاضر نیز به منظور بررسی اثرات تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد ارقام بهاره کلزا انجام گرفت.

-6- خصوصیات گیاه شناسی

کلزا با نام علمی Brassica napus L. گیاهی است از خانواده چلیپائیان[1] و یکساله با عدد کروموزومی (38=n2) که عمدتاً دارای تیپ‌های رشد بهاره ، پائیزه و بینابین می باشد. به طور کلی ویژگی‌های اندام‌های رویشی و زایشی آن به شرح زیر است:

1-6-1- ریشه

دارای یک ریشه اصلی عمودی و غالباً بلند و به شکل دوک می‌باشد که قطر قسمت فوقانی آن به 1 تا 3 سانتی متر می رسد و تا عمق 80 سانتی متری خاک نفود می‌کند (شیرانی راد و دهشیری،1381).  در شرایط آب و هوایی و زمین مناسب ریشه های جانبی رشد کرده و به شدت منشعب می‌شوند(حجازی،1379). این ریشه ها حجم عظیمی از خاک را در برگرفته و جذب رطوبت و مواد غذایی را برعهده دارند ( آلیاری و همکاران،1379). ریشه های این گیاه تا عمق 120 و.150 سانتی متری در زمین فرو می روند. البته نفوذ ریشه در زمین محدود است( حجازی، 1379). در خاک‌های سنگین رسی، عمق نفوذ ریشه کاملاً‌محدود می‌شود. عمق نفوذ ریشه و کشیدگی سیستم ریشه، نقش به سزایی در تحمل خشکی و استفاده بهینه از رطوبت ذخیره شده در خاک دارد. همچنین گیاه را در ارتفاع زیاد با کشت متراکم در مقابل بادهای شدید حفظ می کند (شیرانی راد و دهشیری، 1381). تحقیقات نشان داده اند که سیستم ریشه ای کلزا اثرات مفیدی روی ساختمان خاک و نفوذ رطوبت دارند و نتیجه اش عملکرد دانه و پروتئین بالاتر در غلاتی است که در تناوب با آن قرار می گیرند (Norton et al ,1999).

1-6-2- ساقه

کلزا یک ساقه اصلی تولید می کند که از آن شاخه های زیادی منشعب می شوند (شیرانی راد و دهشیری،1381). ساقه ها معمولاً‌گرد، توپر،راست و سبز هستند که با افزایش سن گیاه به زردی گرایش می‌یابند. در بیشتر مناطق، ارتفاع ساقه بین 80 تا 150 سانتی متر است، اما در استرالیا ارتفاع ساقه به 250 سانتی متر می رسد که باعث بروز مشکلاتی در امر برداشت می شود. بنابراین واریته‌های پاکوتاه به سرعت رواج پیدا کرده اند (عاشوری،1380). ساقه در مرحله روزت[2] ، به شکل کوتاه با میان‌گر‌ه های فشرده ( با فاصله ای حدود 5/1-1 سانتی متر از همدیگر) دیده می شود. (آلیاری و همکاران، 1379). پس از پایان مرحله روزت، ابتدا ساقه اصلی طویل می شود و پس از به گل نشستن ساقه اصلی، شاخه های فرعی نیز شروع به طویل شدن می‌کنند. میزان شاخه فرعی آن به واریته، محیط، تغذیه گیاه و تکنیک های زراعی بستگی دارد. (شیرانی راد و دهشیری، 1381). رنگ ساقه تا مرحله گل ،سبز بوده و به تدریج تا رسیدگی فیزیولوژیک[3] به رنگ کاهی در می آید ( آلیاری و همکاران،1379).

1-6-3- برگ

برگ های کلزا به سه فرم چسبیده ساقه آغوش، چسبیده معمولی و دارای دمبرگ می‌باشند. برگ‌های کلزا به صورت متناوب بر روی ساقه قرار می‌گیرند(شیرانی راد و دهشیری،1381). آرایش برگ‌های مزبور متناوب بوده و شکل عمومی آن‌ها بیضوی کشیده با کرک‌های متعدد می ‌باشد. تعداد آن ها بر روی ساقه اصلی در تیپ‌های بهاره در حدود 12 عدد و در تیپ‌های پائیزه بیش از 40 عدد می‌باشد ( آلیاری و همکاران،1379). برگ‌ها در زمان رسیدگی محصول شروع به زردی نموده و از قسمت پائین به سمت بالای بوته خشک شده و ریزش می‌نماید که این امر باعث سهولت در برداشت می گردد( عاشوری،1380).

دانلود اثر محلول پاشی برگی سالیسیلیک اسید، آسکوربیک اسید، پرولین و گلایسین بتائین بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه سورگوم

اثر محلول پاشی برگی سالیسیلیک اسید، آسکوربیک اسید، پرولین و گلایسین بتائین بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه سورگوم در شرایط تنش خشکی تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و همچنین محلول­پاشی برگی توسط محلول­های سالیسیلیک­اسید، آسکوربیک­اسید، پرولین و گلایسین­بتائین بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی سورگوم در شرایط مزرعه، گلخانه و آزمایشگاه انجام گرفت

دسته بندی	مهندسی کشاورزی
فرمت فایل	docx
حجم فایل	1395 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	142

اثر محلول پاشی برگی سالیسیلیک اسید، آسکوربیک اسید، پرولین و گلایسین بتائین بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه سورگوم در شرایط تنش خشکی

تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و همچنین محلول­پاشی برگی توسط محلول­های سالیسیلیک­اسید، آسکوربیک­اسید، پرولین و گلایسین­بتائین بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی سورگوم در شرایط مزرعه، گلخانه و آزمایشگاه انجام گرفت. این آزمایش در مزرعه به صورت کرت­های خرد شده و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی و در گلخانه و آزمایشگاه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار در سال زراعی 91 به ترتیب در محل مزرعه، گلخانه و آزمایشگاه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان انجام شد. تیمار­های آزمایش مزرعه و گلخانه شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد ظرفیت مزرعه) و پنج سطح محلول­پاشی برگی (سالیسیلیک­اسید، پرولین، گلاسین­بتائین، آسکوربیک­اسید و بدون محلول­پاشی) بودند. در شرایط آزمایشگاه بذ­رهای سورگوم توسط محلول سالیسیلیک­اسید و آسکوربیک­اسید که هر کدام شامل چهار سطح (صفر، 5/0، 1 و 5/1 میلی­مولار) بودند پیش­تیمار شدند و سپس تحت تاثیر چهار سطح پتانسیل اسمزی (صفر، 2-، 4- و 6- بار) که توسط پلی اتیلن گلایکول ایجاد شده بود، پارامتر­های جوانه­زنی آن­ها اندازه­گیری شد. به طور کلی نتایج حاکی از معنی­دار شدن اثر تنش خشکی بر صفات اندازه­گیری شده در هر سه شرایط انجام آزمایش بود به گونه­ای که با افزایش شدت تنش از میانگین صفات کاسته شد. همچنین تاثیر محلول­پاشی برگی نیز بر روند تغییرات صفات اندازه­گیری شده در مزرعه و گلخانه معنی­دار بود به گونه­ای که بیشترین تاثیر در راستای کاهش اثر تنش عمدتا مربوط به محلول­پاشی سالیسیلیک­اسید و بعد از آن پرولین بود. در آزمایش جوانه­زنی نیز غلظت 1 میلی­مولار سالیسیلیک­اسید و آسکوربیک­اسید توانسند در شرایط تنش موجب بهبود شاخص­های جوانه­زنی بذور سورگوم شوند.

کلمات کلیدی: پرایمنگ، تنش خشکی، محلول­پاشی برگی، سورگوم، عملکرد 

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه

1-1 کلیات............................................................................................................................. 2

1-2 تاریخچه ......................................................................................................................... 3

1-3 کشت سورگوم در ایران.................................................................................................... 3

1-4 گیاهشناسی سورگوم......................... 4

1-5 اکولوژی سورگوم............................ 6

1-6 انواع سورگوم.................................................................................................................. 7

1-6-1 سورگوم علوفه­ای.......................................................................................................... 7

1-7  ترکیبات شیمیایی موجود در سورگوم................................................................................ 8

1-8 کاربرد سورگوم ................................... 8

1-8-1 مصارف خوراکی......................................................................................................... 9

1-8-2 تغذیه حیوانات............................................................................................................. 9

1-8-3  تولیدات صنعتی........................................................................................................... 9

1-8-4 تولید اتانول و باگاس..................................................................................................... 10

1-9 تنش­های محیطی.............................................................................................................. 10

1-9-1 نقش آب در گیاهان..................................................................................................... 11

1-9-2 تنش خشکی................................................................................................................ 12

1-9-3 اثرات خشکی بر رشد و عملکرد..................................................................................... 13

1-9-3  اثرات خشکی بر روابط آب ......................................................................................... 13

1-9-4  اثرات خشکی بر روابط غذایی ...................................................................................... 14

1-9-5 اثرات خشکی بر فتوسنتز............................................................................................... 14

1-10  مکانیسم های فیزیولوژیکی تحمل به خشکی..................................................................... 15

1-10-1 حفظ آب سلول و بافت............................................................................................... 15

1-10-2 نقش آنزیم های آنتی اکسیدان .................................................................................... 17

1-11 خصوصیات مطلوب یک بوته گیاهی برای تحمل خشکی.................................................... 17

1-11-1 تعداد پنجه................................................................................................................. 17

1-11-2 ریشه......................................................................................................................... 17

1-11-3 خوشه....................................................................................................................... 17

1-11-4 برگ........................................................................................................................ 18

1-12 راهبرد ها در شرایط تنش................................................................................................. 18

فصل دوم: بررسی منابع....................................................................................................... 20

2-1 اثر تنش خشکی ­بر تعداد و سطح  برگ گیاه........................................................................ 21

2-2 اثر تنش خشکی ­بر کلروفیل ( aوb)‌ و کارتنوئید برگ.......................................................... 22

2-3 اثر تنش خشکی ­بر محتوای نسبی آب برگ (RWC):......................................................... 24

2-4 اثر تنش خشکی ­بر قطر و ارتفاع ساقه گیاه........................................................................... 25

2-5 اثر تنش خشکی ­بر عملکرد علوفه تر و خشک...................................................................... 26

2-6 شاخص سطح برگ (LAI)............................................................................................... 28

2-7 مروری بر اثرات حاصل از محلول پاشی برگی آسکوربیک اسید، سالیسیلیک اسید،پرولین و گلایسین بتائین           29

2-7-1 آسکوربیک اسید.......................................................................................................... 30

2-7-2 اسید سالیسیلیک........................................................................................................... 31

2-7-3 پرولین و گلایسین بتائین................................................................................................ 34         

فصل سوم: مواد و روشها...................................................................................................... 37

3-1 آزمایش مزرعه ای............................................................................................................ 38

3-1-1 مشخصات محل و زمان اجرای آزمایش........................................................................... 38

3-1-2 خصوصیات اقلیمی محل اجرای آزمایش......................................................................... 38

3-1-3 ویژگی های خاک محل اجرای آزمایش......................................................................... 38

3-1-4 طرح مورد آزمایش....................................................................................................... 39

3-1-5 مراحل اجرای آزمایش.................................................................................................. 40

3-1-6 اعمال تیمار آبیاری....................................................................................................... 40

3-1-7 اعمال تیمار محلول پاشی............................................................................................... 40

3-1-8 اندازه گیری صفات...................................................................................................... 41

3-2 آزمایش گلخانه ای........................................................................................................... 42

3-2-1 مراحل انجام کار.......................................................................................................... 42

3-2-2 طرح آماری آزمایش..................................................................................................... 42

3-2-3 اندازه گیری صفات...................................................................................................... 42

3-3 آزمایش جوانه زنی........................................................................................................... 43

3-3-1 مراحل انجام کار.......................................................................................................... 43

3-3-2 اندازه گیری صفات...................................................................................................... 44

فصل چهارم: نتایج و بحث................................................................................................... 46

4-1 نتایج آزمایش مزرعه......................................................................................................... 47

4-1-1 طول ساقه.................................................................................................................... 47

4-1-2 طول سنبله.................................................................................................................... 51

4-1-3 قطر ساقه..................................................................................................................... 53

4-1-4 تعداد برگ.................................................................................................................. 55

4-1-5 تعداد پنجه................................................................................................................... 57

4-1-6 محتوای کلروفیل a....................................................................................................... 59

4-1-7 محتوای کلروفیل b....................................................................................................... 61

4-1-8 محتوای کلروفیل کل.................................................................................................... 63

4-1-9 نسبت کلروفیل a/b...................................................................................................... 65

4-1-10 محتوای کاروتنوئید..................................................................................................... 68

4-1-11  شاخص سطح برگ................................................................................................... 70

4-1-12 عملکرد علوفه تر........................................................................................................ 73

4-1-13 عملکرد علوفه خشک.................................................................................................. 75

4-1-14 وزن تر تک بوته......................................................................................................... 77

4-1-15 وزن خشک تک بوته.................................................................................................. 79

4-2 نتایج آزمایش گلخانه........................................................................................................ 81

4-2-1 طول برگ................................................................................................................... 81

4-2-2 عرض برگ................................................................................................................. 84

4-2-3  وزن خشک اندام هوایی................................................................................................ 86

4-2-4 وزن خشک ریشه.......................................................................................................... 88

4-2-5  ارتفاع بوته.................................................................................................................. 90

4-2-6 شاخص کلروفیل.......................................................................................................... 92

4-2-7 نسبت وزن ریشه به اندام هوایی....................................................................................... 94

4-3 نتایج آزمایش جوانه زنی................................................................................................... 96

4-3-1 پرایمینگ توسط محلول آسکوربیک اسید....................................................................... 96

4-3-1-1 درصد جوانه زنی...................................................................................................... 96

4-3-1-2 سرعت جوانه زنی..................................................................................................... 98

4-3-1-3 میانگین زمان جوانه زنی............................................................................................. 99

4-3-1-4 شاخص بنیه بذر........................................................................................................ 100

4-3-2 پرایمینگ توسط محلول سالیسیلیک اسید......................................................................... 100

4-3-2-1 درصد جوانه زنی...................................................................................................... 100

4-3-2-2 سرعت جوانه زنی..................................................................................................... 103

4-3-2-3 میانگین زمان جوانه زنی............................................................................................. 104

4-3-2-4 شاخص بنیه بذر........................................................................................................ 105

4-4 نتیجه­ گیری کلی و پیشنهادات............................................................................................. 105

       منابع............................................................................................................................... 107

      پیوست............................................................................................................................. 124

فهرست جداول

جدول 1-1 مقدار ترکیبات موجود در آرد سورگوم..................................................................... 9

جدول 3-1 تجزیه فیزیکی خاک مزرعه در اعماق مختلف............................................................ 39

جدول 3-2 تجزیه شیمیائی خاک مزرعه در اعماق مختلف........................................................... 39

جدول3-3  خصوصیات آب آبیاری مزرعه................................................................................. 39

جدول 4-1 نتایج تجزیه واریانس صفات اندازه گیری شده در مزرعه............................................. 49

جدول 4-2 نتایج تجزیه واریانس صفات اندازه گیری شده در گلخانه............................................ 82

جدول 4-3 تجزیه واریانس صفات شاخص های جوانه زنی بذور سورگوم تحت تاثیر تنش خشکی و پرایمینگ آسکوربیک اسید............................................................................................................................................. 97

جدول 4-4  مقایسه میانگین غلظت های مختلف آسکوربیک اسید از لحاظ شاخص های جوانه زنی... 97

جدول 4-5  مقایسه میانگین پتانسیل های اسمزی مختلف از لحاظ شاخص های جوانه زنی................ 98

جدول 4-6  مقایسه میانگین اثر متقابل آسکوربیک اسید و تنش خشکی  از لحاظ شاخص های جوانه زنی         98

جدول 4-7 تجزیه واریانس صفات شاخص های جوانه زنی بذور سورگوم تحت تاثیر تنش خشکی و پرایمینگ سالیسیلیک اسید 101

جدول 4-8  مقایسه میانگین غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید از لحاظ شاخص های جوانه زنی.... 102

جدول 4-9  مقایسه میانگین پتانسیل های اسمزی مختلف از لحاظ شاخص های جوانه زنی................ 102

جدول 4-10  مقایسه میانگین اثر متقابل سالیسیلیک اسید و تنش خشکی  از لحاظ شاخص های جوانه زنی         102

فهرست شکل­ها و نمودار ها

شکل 4-1 مقایسه میانگین محلول­­های مختلف از لحاظ طول ساقه................................................... 50

شکل 4-2 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ طول ساقه.............................................. 50

شکل 4-3  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ طول ساقه...................... 50

شکل 4-4 مقایسه میانگین محلول­­های مختلف از لحاظ طول سنبله.................................................. 52

شکل 4-5 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ طول سنبله............................................. 52

شکل 4-6  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ طول سنبله..................... 52

شکل 4-7 مقایسه میانگین محلول­­های مختلف از لحاظ قطر ساقه.................................................... 54

شکل 4-8 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ قطر ساقه............................................... 54

شکل 4-9  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ قطر ساقه....................... 54

شکل 4-10 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ تعداد برگ.............................................. 56

شکل 4-11 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ تعداد برگ.......................................... 56

شکل 4-12  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ تعداد برگ................. 56

شکل 4-13 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ تعداد پنجه............................................... 58

شکل 4-14 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ تعداد پنجه........................................... 58

شکل 4-15  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ تعداد پنجه.................. 58

شکل 4-16 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ محتوای کلروفیل a................................... 60

شکل 4-17 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ محتوای کلروفیل a............................... 60

شکل 4-18  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ محتوای کلروفیل a..... 60

شکل 4-19 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ محتوای کلروفیل b................................... 62

شکل 4-20 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ محتوای کلروفیل b............................... 62

شکل 4-21  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ محتوای کلروفیل b..... 62

شکل 4-22 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ محتوای کلروفیل کل................................. 64

شکل 4-23 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ محتوای کلروفیل کل............................ 65

شکل 4-24  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ محتوای کلروفیل کل.... 65

شکل 4-25 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ نسبت کلروفیل a/b................................... 67

شکل 4-26 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ نسبت کلروفیل a/b.............................. 67

شکل 4-27  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ نسبت کلروفیل a/b.... 68

شکل 4-28 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ محتوای کاروتنوئید................................... 69

شکل 4-29 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ محتوای کاروتنوئید............................... 69

شکل 4-30  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ محتوای کاروتنوئید...... 70

شکل 4-31 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ شاخص سطح برگ.................................. 72

شکل 4-32 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ شاخص سطح برگ.............................. 72

شکل 4-33  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ شاخص سطح برگ..... 72

شکل 4-34 مقایسه میانگین محلول­های مختلف  از لحاظ عملکرد علوفه تر...................................... 74

شکل 4-35 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ عملکرد علوفه تر.................................. 74

شکل 4-36  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ عملکرد علوفه تر.......... 74

شکل 4-37 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ عملکرد علوفه خشک................................ 76

شکل 4-38 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ عملکرد علوفه خشک........................... 77

شکل 4-39  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ عملکرد علوفه خشک... 77

شکل 4-40 مقایسه میانگین محلول­های مختلف  از لحاظ وزن تر تک بوته...................................... 78

شکل 4-41 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ وزن تر تک بوته.................................. 79

شکل 4-42  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ وزن تر تک بوته.......... 79

شکل 4-43 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ وزن خشک تک بوته................................ 80

شکل 4-44 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ وزن خشک تک بوته............................ 81

شکل 4-45  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ وزن خشک تک بوته... 81

شکل 4-46 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ طول برگ............................................... 83

شکل 4-47 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ طول برگ........................................... 83

شکل 4-48  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ طول برگ.................. 83

شکل 4-49 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ عرض برگ............................................. 85

شکل 4-50 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ عرض برگ......................................... 85

شکل 4-51  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ عرض برگ................ 85

شکل 4-52 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ وزن خشک اندام هوایی............................. 87

شکل 4-53 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ وزن خشک اندام هوایی........................ 87

شکل 4-54  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ وزن خشک اندام هوایی 87

شکل 4-55 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ وزن خشک ریشه...................................... 89

شکل 4-56 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ وزن خشک ریشه................................. 89

شکل 4-57  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ وزن خشک ریشه......... 89

شکل 4-58 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ ارتفاع بوته............................................... 91

شکل 4-59 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ ارتفاع بوته........................................... 91

شکل 4-60  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ ارتفاع بوته.................. 91

شکل 4-61 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ شاخص کلروفیل...................................... 93

شکل 4-62 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ شاخص کلروفیل.................................. 93

شکل 4-63  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ شاخص کلروفیل......... 93

شکل 4-64 مقایسه میانگین محلول­های مختلف از لحاظ نسبت وزن ریشه به اندام هوایی.................... 95

شکل 4-65 مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری از لحاظ نسبت وزن ریشه به اندام هوایی............... 95

شکل 4-66  مقایسه میانگین اثر متقابل محلول­پاشی و سطوح آبیاری از لحاظ نسبت وزن ریشه به اندام هوایی      95