|
تحقیق بررسی رابطه اختلالات رفتاری کودکان با بهداشت روانی والدین
تحقیق بررسی رابطه اختلالات رفتاری کودکان با بهداشت روانی والدین
|
|
| دسته بندی | روان شناسی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 225 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 144 |
تحقیق بررسی رابطه اختلالات رفتاری کودکان با بهداشت روانی والدین
مقدمه
بی شک خانواده، نخستین و مهمترین آموزشگاه و پرورشگاه انسان به شمار می آید و یکی از نهادهای اصلی و مقدس هرجامعه است. این خانواده است که فرایند شدن انسان را از قوه به فعل فراهم می کند و تسهیل می سازد و پس از یک زمینه مناسب وراثتی، مهمترین و ضروری ترین نیاز برای رشد یک انسان محسوب می شود و از این نظر خانواده، حیاتی ترین نقش را به عهده دارد. حساس ترین ایام زندگی یک فرد در خانه، در خانواده و در دامن مادر سپری می شود. از این رو قابل تعجب نیست که ریشه اکثر مشکلات رفتاری و ناهنجاریهای عاطفی، اجتماعی و روانی را باید در خانواده جستجو کرد. فرار نوجوانان از خانه، پرخاشگری، بی اختیاری در نگهداری ادرار، ناخن جویدن، اعتیاد، بزهکاری، اضطراب و نظایر آن جلوه هایی از عدم آموزش و عدم برقراری رابطه درست با کودکان و نوجوانان است (به پژوه، 1383).
مطالعات گوناگون نشان داده اند مشکلات بهداشت روانی در کودکان و نوجوانان بیش از سایر اقشار جامعه مشاهده می شود. افسردگی، اضطراب، خودکشی، بزهکاری، مصرف مواد مخدر، شکست تحصیلی و ترک تحصیل از جمله مشکلاتی به شمار می آیند که در دوران کودکی و نوجوانی مشاهده می شود که ناشی از عوامل متعددی چون ژنتیک، اختلال های خانوادگی، تبعیض های اجتماعی، برخوردهای نامناسب افراد خانواده، مدرسه، اجتماع و مجموعه ای از عوامل (خدایاری فرد، 1382).
کودک کافی است که عادی به دنیا بیاید و خانواده و محیطی مناسب در اختیارش باشد تا ببالد و رشد کند و به جایگاه ارزشمند خود برسد. اما زندگی خانوادگی، محیط اجتماعی، بهداشتی، آموزشی و فرهنگی بسیاری از مردم جهان چنان است که دستیابی به چنین مقصودی را دشوار و گاهی امکان ناپذیر می سازد. ما غالباً فرزندان خود را به دلیل خطاها و اختلال ها محکوم می کنیم، یا آنها را به باد ناسزا و تنبیه می گیریم و فراموش می کنیم به جای آن باید خطاها و ندانم کاریهای خودمان را دلیل بروز مشکلات آنها بدانیم (کاکاوند، 1385).
اختلالات عاطفی- رفتاری، بویژه به سبب وضعیت نامتعادل و متحول زندگی خانوادگی و اجتماعی در یکی از دو دهه اخیر در کشور ما، بیش از هر زمان دیگری گریبانگیر گروههای وسیعی از کودکان شده است. نابسامانیهای خانوادگی، کمبود آموزشی و پرورشی و بهداشتی، جابجا شدن گروههای اجتماعی و فشارهای ناشی از آن، رشد نامعقول جمعیت، مهاجرتهای بی رویه، آوارگی، فقر و اعتیاد گسترده، دل آزردگی و افسردگی و پرخاشجویی و شکوه گیریهای حاصل از غیبت یا فقدان سرپرست در بسیاری از خانواده ها و... بسیاری از عوامل مهم دیگر سبب شده است که اختلالات عاطفی و رفتاری کودکان وسعت بی سابقه ای بیابد (لطف آبادی، 1387).
غیبت های طولانی پدران از خانه، ساعت های طولانی دوری مادران از خانواده تحولات و بحران های شدید اقتصادی و اجتماعی و از همه مهمتر کم رنگ شدن ارزشی های مذهبی و اخلاقی را باید عامل اصلی این بی ثباتی ها در خانواده دانست (نوابی نژاد، 1379).
از آن جا که مادر اولین کسی است که نوزاد با او رابطه برقرار می کند، لذا مهم ترین نقش را در پرورش ویژگیهای روانی و عاطفی کودک به عهده دارد و کانون سلامتی یا بیماری محسوب می شود. تحقیقات نشان داده اند اختلالات رفتاری کودکان ارتباط تنگاتنگی با مشکلات روانی والدین دارد. هرچه مشکل روانی والدین شدیدتر باشد ظهور اختلال های رفتاری کودکان سریع تر خواهد بود (بلانز و همکاران، 1991).
مطالعات نشان داده اند که مشکلات رفتاری فرزندان با اختلال روان پزشکی والدین رابطه دارد (زیما و همکاران، 1996؛ راتروکوینتون، 1984).
اگر در خانواده شرایط و روابط ناسالم و منفی وجود داشته باشد، تأثیری بر روی فرزندان خواهد گذاشت و منش های عاطفی ناهنجاری در آن ها شکل خواهد گرفت. نقش های منفی از قبیل حسادت، پرخاشگری، احساس عدم امنیت، مضطرب، پرخاشگری، ناسازگاری و افسرده می گردد. لسلت (1987) ناسازگاری کودکان و نوجوانان را ناشی از شکست در دوران کودکی و در خلال دوران دلبستگی مادر می داند (اسماعیلی، 1383).
مطالعات لی[1] و همکاران (1987 ) نشان داده که آسیب روانی مادر موجب اختلالات عاطفی – هیجانی و مشکلات تحصیلی فرزندان می شود ( به نقل از محمد اسماعیل ، 1382 ) .
تحقیقات نشان داده اند که یکی از علل ابتلای به انواع اختلال های روانی و یکی از منابع آسیب روانی کودک ، در ماهیت تعامل آن ها با والدین شان بالاخص با والدین بیمار می باشد . هترینگتون[2] و همکاران ( همان منبع ).
نتایج تحقیقات یافته های آماری نشان داد که : 61 درصد از مادران کودکان مبتلا به اختلال رفتاری هیجانی مشکوک به عدم سلامت روان هستند که این میزان برحسب اختلالات رفتاری کودکان متفاوت می باشد ( همان منبع ) .
متأسفانه در مورد اختلالهای مربوط به کودکان مطالعات اندکی صورت گرفته است و اطلاعات موجود بیشتر براساس مطالعات انجام شده در مورد بزرگسالان است (نلسون و ایزرائل، ترجمه، خدایاری فرد، 1382) با توجه به اهمیت مطالب فوق پژوهشگر بر آن شد تا به بررسی این موضوع بپردازد.
بیان مسئله
تأثیر رفتار و طرز فکر والدین در شکل گیری و چگونگی رفتار کودکان از اهمیت اساسی برخوردار است. والدینی که رابطه مطلوب و درستی با فرزندان خویش دارند، موجب شادمانی، مسئولیت پذیری و تکامل شخصیتی فرزندان خود می شوند. از سوی دیگر، والدینی که رفتاری مطلوب و درستی با فرزندان خود ندارند باعث بروز انواع مشکلات رفتاری در آنان می شوند.
برای آنکه کودک به شکل سالم و هنجار رشد یابد بایستی در حد معقول نیازهای شخصیتی، روانی، فیزیکی و اجتماعی او ارضا شود. ناکامی در رفع این نیازها باعث مشکلات رفتاری، بزهکاری و ناشادی کودک می گردد و شرایط خانوادگی زمینه ساز این ناکامی هاست. از جمله این شرایط: خانواده های از هم پاشیده، طرد شدگی کودک، سخت گیری و محدودیت شدید، فقر و کمبودهای شخصی، عصبی بودن والدین، نبودن معیارهای صحیح اعتقادی و اخلاقی در خانواده و ... را می توان نام برد. در اکثر نظریه های روانشناسی رشد، چگونگی روابط کودک با اعضای خانواده و مخصوصاً ما در یکی از اساسی ترین عامل رشد شخصیت، شناخته شده است.
اگر در روابط عاطفی مادر و کودک اختلالی بوجود آید، موجب بهم خوردن امنیت عاطفی در کودک می شود که آثار آن را در رفتار کودک می توان مشاهده کرد. بنابراین توافق کلی براین است که خانواده در پیدایش اختلالات رفتاری کودک تأثیر مهمی دارد (نوابی نژاد، 1380 و میلانی فر، 1380).
رئیس[1]و همکارانش (1995) با اجرای پژوهشی تحت عنوان رابطه بین شیوه های تربیتی مختلف خانواده با آسیب شناسی روانی در نوجوانان، سه شیوه ضدیت- منفی گرایی، گرم و صمیمی و حمایتی، و کنترل کننده- نظارت کننده را مطالعه نمودند. آنها در این تحقیق دریافتند که شیوه ضدیت و تعارض با علائم افسردگی، همبستگی کمتر و با رفتارهای ضد اجتماعی همبستگی بیشتری دارد. از طرفی بین ارتباط گرم و صمیمی و رفتارهای مرضی ارتباطی مشاهده نشد (امینی، 1384).
پورتس[2] و هاور (1992) در پژوهش پیرامون کارآیی خانواده و سازگاری کودکان پس از طلاق دریافتند که آن دسته از عواملی که بیشترین سهم را در تسهیل سازگاری عاطفی- اجتماعی دارند عبارتند از: نقش های خانوادگی، مهار رفتار و مشارکت عاطفی، علاوه بر این مشخص شد که خانواده هایی که در آنها مراقبت، حمایت متقابل و رسوم خانوادگی پس از طلاق نیز حفظ شده است، احتمالاً بیشتر قادرند ناسازگاری کودکان را کاهش دهند(کریمی، 1387).
فرار از خانواده نیز معمولاً به دنبال یک دوره طولانی تعارضات شدید خانوادگی رخ می دهد. اگر فراری ها مشکلات شدیدی را در خانه تجربه کرده اند اما آنهایی که بیشتر از یکبار از خانه فرار کرده اند شدیدترین مشکلات را داشته اند (اولسون و همکاران، ترجمه کریمی، 1378).
[1] reiss
[2] Portes & hower
[1] Lee
[2] Hetherington
فهرست مطالب
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت موضوع پژوهش
اهداف تحقیق:
اهداف اجتماعی
فرضیه های پژوهش
تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
تعریف مفهومی لجبازی:
تعریف عملیاتی لجبازی :
پرخاشگری:
تعریف مفهومی پرخاشگری:
تعریف عملیاتی پرخاشگری :
تعریف مفهومی اختلال سلوک :
تعریف عملیاتی اختلال سلوک :
تعریف مفهومی اضطراب:
تعریف مفهومی افسردگی:
تعریف عملیاتی افسردگی :
تعریف مفهومی فوبی :
تعریف مفهومی روان پریشی :
تعریف عملیاتی روان پریشی :
فصل دوم
پیشینه پژوهش
مقدمه
نیازهای کودک
1 – تعریف اختلال رفتاری
اختلالات رفتاری کودکان
طبقه بندی اختلالات رفتاری کودکان
عوامل موثر بر بروز اختلالات رفتاری
1- عوامل بیولوژیک
2-عوامل بیوژنتیکی
3-عوامل محیطی
نقش والدین در اختلالات رفتاری کودک
ویژگی های افراد با اختلالات رفتاری
2 – اختلال عاطفی
2 -2 – طبقه بندی مشکلات عاطفی
طبقه بندی اختلالهای روانی
هنجارهای اجتماعی فرهنگی
تفاوتهای مربوط به جنسیت
وضعیت روانی کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری
5 – 2 ‹‹ برخی تکنیکهای شناسایی کودکان مبتلا به مشکلات رفتاری ››
6 -2 ‹‹ دسته بندی اختلالات رفتاری و تاثیر آنها در پیشرفت تحصیلی ››
مشکلات فرآیند آموزش اختلالات رفتاری
دوره های مختلف مطالعات همه گیر شناسی اختلالات رفتاری
همه گیرشناسی
بررسی پیشینه میزان شیوع اختلالات رفتاری کودکان در جهان و ایران
پیشینه میزان شیوع اختلالات رفتاری در جهان
پیشینه مطالعات همه گیر شناسی در ایران
8 – 2 ‹‹ پاره ای از تحقیقات انجام شده در ابطه با مشکلات رفتاری و پیشرفت ››
3 – سبب شناسی اختلالات روانی
1 -3 – دیدگاه زیست شناختی
1 -3 – عوامل ژنتیک [1]
2 -1 -3 – مغز و دستگاه عصبی
3- 1 -3 – عوامل عصبی – غددی
2 -3 – دیدگاه روان پویشی
3 -3 – دیدگاه یادگیری ( رفتاری )
به طور خلاصه از نظر رویکرد رفتاری :
4 -3 – دیدگاه شناختی [2]
5 -3 – دیدگاه انسانگرائی – هستی گرائی
6 – 3 – دیدگاه اجتماعی [3]
4 – نظریه های راجع به نقش خانواده
تعریف بهداشت روانی
سلامتی چیست؟
تعاریف بهداشت روانی براساس مکاتب مختلف روانشناسی
مکتب زیست گرایی
مکتب روانکاوی
مکتب انسان گرایی
سه سطح پیشگیری به منظور بهداشت روانی
پیشگیری اولیه
پیشگیری ثانویه
پیشگیری ثالثیه:
اصول بهداشت روانی
پرورش دادن رفتارهای سالم تر و تأثیر آن بر بهداشت روانی
خواب و بهداشت روانی
سوء مصرف و وابستگی به مواد و تأثیر آن بر بهداشت روانی
تاریخچه بهداشت روانی
مختصری درباره تاریخچه بهداشت روانی در ایران
دیدگاهها ونظریه ها در بهداشت روانی
رویکرد نظریه کمال
رویکرد چند عاملی
مسایل اجتماعی و بهداشت روانی
استرس و بهداشت روانی
بهداشت روانی در سنین و مراحل مختلف رشد
بهداشت روانی در خانواده
اصول برقراری رابطه انسانی با کودک و نوجوان
بهداشت روانی در مدرسه
بهداشت روانی در محیط کار
بهداشت روانی در کودکان استثنایی
رابطه بهداشت روانی با یادگیری
بهداشت روانی و رسانه های گروهی
اندازه گیری های روانی و کاربرد آزمونهای روانی
روشهای درمان بیماریهای روانی
توصیه های بهداشت روانی
فصل سوم
روش پژوهش
مقدمه
جامعه آماری:
نمونه و روش نمونه گیری
ابزار پژوهش
پرسشنامۀ سلامت روانی[4](SCL -90-R) :
1- بعد شکایات جسمانی[5]
بعد وسواس – بی اختیاری [6]
بعد حساسیت بین – شخصی[7]
بعد افسردگی[8]
بعد اضطراب[9]
بعد خصومت و پرخاشگری[10]
بعد هراس اضطرابی[11]
بعد افکار پارنوئیدی[12]
بعد روان گسسته واری[13]
بعد سوالاتی اضافی
3-3-2-2- نمره گذاری پرسشنامه Scl-90-R
3-3-2-3 اعتبار پرسشنامه Scl-90-R :
3-3-2-4- روایی پرسشنامه Scl-90-R :
ب) پرسشنامه علائم مرضی کودکان CSI-4
گروه A اختلال کاستی توجه- بیش فعالی
اعتبار و روایی پرسشنامه علائم مرضی کودکان (CSI-4)
روش آماری
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
بخش اول : آمار توصیفی
نمودار (1-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس لجبازی 4CSI
نمودار (2-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس پرخاشگری90 SCL
جدول (2-4) شاخص های آماری آزمودنیها در خرده مقیاس سلوک 4CSI و
پرخاشگری 90 SCL
نمودار (3-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس سلوک 4CSI
جدول (2-2-4) شاخص های آماری آزمودنیها در خرده مقیاس اضطراب 4CSI و
اضطراب 90 SCL
نمودار (4-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس اضطراب 4CSI
نمودار (5-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس اضطراب 90 SCL
جدول (4-4) شاخص های آماری آزمودنیها در خرده مقیاس افسردگی 4CSI و
افسردگی 90 SCL
نمودار (6-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس افسردگی 4CSI
نمودار (7-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس افسردگی 90 SCL
جدول (5-4) شاخص های آماری آزمودنیها در خرده مقیاس فوبی 4CSI و
فوبی 90 SCL
نمودار (8-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس فوبی 4CSI
نمودار (9-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس فوبی90 SCL
جدول (6-4) شاخص های آماری آزمودنیها در خرده مقیاس روان پریشی 4CSI و
روان پریشی 90 SCL
نمودار (10-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس روان پریشی 4CSI
نمودار (11-4) توزیع فراوانی نمرات آزمودنیها در خرده مقیاس روان پریشی90 SCL
بخش دوم- آمار استنباطی
تفسیر فرضیه ها :
جدول (4-9) همبستگی بین اضطراب کودکان و اضطراب والدین
جدول (4-10) همبستگی بین افسردگی کودکان و افسردگی والدین
جدول (4-11) همبستگی بین فوبی کودکان و فوبی والدین
جدول (4-12) همبستگی بین روان پریشی کودکان و روان پریشی والدین
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری درباره یافته ها
محدودیت های پژوهش
پیشنهادات پژوهش
منابع فارسی
شناسی و علوم تربیتی.
[1] -Gentic factors
[2] -The cognitive perpective
[3] -Community perspective
[4] این پرسشنامه از پایان نامه های محمدی نیا (1376) و بصیری (1379) اقتباس شده است.
[5] Somatization (spm)
[6] Obsestive-compulsive (O.C)
[7] - Interpersonal sensitivity (L-S)
[8] -Depression (DEP)
[9] -Anxiety (ANX)
[10] -Hostility (HOS)
[11] -Phobic Anxiety (PHOB)
[12]-Paranoid Ideation (PAR)
[13] -Pysychoticism (PSY)
