نابترین فایلها

فایلهای کمک آموزشی

نابترین فایلها

فایلهای کمک آموزشی

دانلود بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن

بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن

پایان نامه بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن در56 صفحه ورد قابل ویرایش

دانلود بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن

پایان نامه بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن
مقاله بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن
پروژه بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن
تحقیق بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن
دانلود پایان نامه بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن
پروژه
پژوهش
مقاله
جزوه
تحقیق
دانلود پروژه
دانلود پژوهش
دانلود مقاله
دانلود جزوه
دانلود ت
دسته بندی علوم انسانی
فرمت فایل doc
حجم فایل 88 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 56

بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن

 

مقدمه:

صنایع دستی ایران بخصوص هنر فلزکاری که مورد گفتگوی ماست، تجلیگاه سنن، آداب و رسوم قوم ایرانی است. گرچه در متن تاریخ ایران به هنر، بویژه هنر فلزکاری، توجه زیادی نشده است و بدین لحاظ چهره‌های بسیاری از هنرمندان بخصوص فلزکاران را غبار فراموشی فراگرفته است، اما شاهکارهای بجا مانده گواهی پرمعنی از اندیشمندی و سختکوشی آنان در آفرینش هنرهای ارزنده ایرانی است.

هدف تاریخ هنر عبارت است از شناخت و ارزیابی هنر، از هر زمان و مکانی که آمده باشد و با هر دستی که ساخته شده باشد در خارج از عرصه فرهنگ، دو اصطلاح هنر و تاریخ این چنین تنگاتنگ درکنار یکدیگر قرار نمی‌گیرند. مردم غالباً تاریخ را سند و تفسیر کارهای گذشته انسان و هنر را- بدرستی- چیزی موجود در برابر قوای بینایی و لامسه می‌پندارند، که البته رویدادهای از یاد رفته و محو شده‌ای که اجزای تشکیل دهنده تاریخ به شمار می‌روند چنین نیستند. واقعیت این است که اثر هنری، بدلیل مرئی و ملموس بودنش، گونه‌ای رویداد پایداری کننده است. این اثر در زمان و مکانی خاص و به دست اشخاصی خاص آفریده شده است، حتی اگر ما همیشه آگاهی درستی درباره زمان و مکان و آفریینده آن نداشته باشیم. این اثر با آنکه آفریده‌ای متعلق به روزگاران سپری شده است، در زمان حال به حیاتش ادامه می‌دهد و تا مدتهای طولانی از روزگار خوش باقی می‌ماند[1].

تاریخچه:

اشیاء و آثار زیادی که بوسیله اجتماعات باستانی چه در طول دورانهای پیش از تاریخ و چه در دورانهای تاریخی در محل استقرار آنها چه در غارها، تپه‌های باستانی، یا ابنیه تاریخی بر جای و به یادگار باقی مانده است بخوبی ثابت می‌نماید که بشر علاقه، شوق و استعداد خاصی برای تولید نمودن اشیاء ظریف و زیبا داشته و رهگذر بنا به اقتضاء و امکان و تسهیلات موجود در هر زمان اثر و نمونه‌ای برجای گذارده است. نقاشی‌های جالب و زیبای غارهای باستانی در نقاط مختلف جهان، تزئینات ظریف و قابل توجهی که بر روی ادوات و ابزارهای استخوانی دوران پیش از تاریخ به کار گرفته شده است، ادوات ظریف و زیبای ساخته شده از سنگهای مختلف که همگی باقیمانده از دورانهای اولیه‌ایست که بشر به صورت غارنشینی به زندگانی خود ادامه می‌داده صحبت این فرضیه را ثابت نموده و نمایشگر این طبیعت عمومی افراد انسانی از نظر گرایش به زیبایی و زیباپسندی و توجه بدین نکته می‌باشد.

در دورانهای گذشته در طول سیر تکامل تمدن و فرهنگ و هنر بنابر امکانات موجود و قدرت و امکان دست‌یابی به منابع اولیه و خام در طبیعت و طرز استفاده از آن، مواد مختلفی چه بصورت اصلی در طبیعت و چه بصورت تولیدی و مصنوعی برای ساختن زیورآلات و ابزار و ادوات و اشیاء نفیس و تزئینی بکار گرفته شده است. این مواد طبیعی یا صنعتی جلب توجه هنرمندان و صنعتگران با استعداد را نموده و از آنها اشیاء مختلفی را بوجود آورده‌اند. اگر چه کشف این گونه ساخته‌های دست بشر متعلق به آن دورانها، با توجه به پیشرفت صنعت و تکنیک عصر حاضر شاید خاصی نداشته باشد، ولی با در نظر گرفتن زمان و هنگام تولید و تکنیکهای اولیه موجود در آن زمان بیانگر پیشرفت خاص و استعداد قابل توجه سازندگان آنها بوده و مراحل اولیه پیشرفت هنر و صنایع را معرفی می‌نمایند. هم‌چنین از طرف دیگر با توجه به امکانات زمان،‌ انتخاب و اهمیت هر ماده خاص، برای ساختن این گونه آثار در دورانهای مختلف متفاوت بوده است.

در آن هنگام که بشر زندگانی دوران جمع‌آوری غذا را پشت سر گذارده و از زندگانی غارنشینی به تدریج به مرحله زندگانی استقرار در دهکده‌ها رسید، از نظر امرار معاش و تهیه مایحتاج روزانه زندگی آرامش و تأمین بیشتری بدست آورد. تکثیر وتولید مواد غذایی از طریق کشاورزی فرصت و فراغت بیشتری در شبانه‌روز برای بشر بوجود آورد. این فرصت اضافی در راههای دیگری منجمله ساختن ادوات تزئینی و یا تزئینی نمودن ادوات و ابزارهای عادی احتیاجات زندگی روزمره بکار گرفته شد. نمونه این نحوه فعالیتهای تزئینی در اشیائی مانند کاسه‌های سنگی تزئین شده با نقوش کنده و یا برجسته که از این دورانها باقیمانده است مشاهده می‌گردد. علاوه بر مواد طبیعی مانند سنگ و چوب و استخوان که برای ساختن اشیاء، ابزار و ادوات ساده در اختیار جوامع اولیه بشری وجود داشت،‌انسان در همان مراحل اولیه استقرارهای کشاورزی و دهکده‌ای به رفر ساختن ظروف سفالی برای نگاهداری مایعات و سایر مواد پی برد. با وجودیکه ظروف و اشیاء سفالی در ابتدا بسیار ساده و برای استفاده زندگانی عادی و روزمره بکار می‌رفت به زودی در ساختن این ظروف تزئینات خاص چه از نظر شکل و چه از نظر نقش بخصوص با پیشرفت تکنیک سفالگری بوجود آمد و سفالگران به ساختن ظروف سفالین با نقوش تزئینی به رنگهای مختلف و یا با نقوش کنده و یا برجسته شروع نمودند.

پس از گذشت این دوران که استعداد هنرمندان بیشتر بر روی ساختن نمونه‌های ظروف سفالین زیبا و متناسب بکار می‌رفت بتدریج اجتماعات بشری با پیشرفت تکنیک به کشف فلزات دست یافتند و این پدیده مهم و ماده جدید که از مقاومت و دوام بیشتری برخوردار بود بجای سفال مورد استفاده هنرمندان قرار گرفت و استعداد هنرمندان بیشتر بر روی این ماده جدید تجلی نموده است. از دورانهای بس قدیم یعنی حتی از دوران دیرینه سنگی (حجر قدیم) که اجتماعات غارنشین و اولیه برای ساختن ادوات خود از سنگ استفاده می‌نمودند بتدریج صنعتگران اولیه تجریبات خاصی نسبت به انواع سنگها و طرز استفاده از آنها برای ساختن ابزار مختلف بدست آوردند و در طول این تجربیات بود که بشر بتدریج آگاهی خاص نسبت به سنگ فلزات که بصورت اولیه در طبیعت وجود داشتند بدست آورد. در طول دوران نوسنگی (حجر جدید) نیز صنعتگران آشنایی خاص با سنگ فلزات بدست آورده و بتدریج طرز استخراج فلز را از این سنگهای فلزی طبیعی بطریق ابتدایی و اولیه و با کوبیدن آنها بسدت آرودند. استخراج فلز و استفاده از آن در کشورها ما ایران در همان دورانهای اولیه بسیار پیشرفت نمود و بقایا و آثار مس استخراج شده بوسیله کوبیدن یا چکش زدن در حفاریها تپه دهلران در دشت خوزستان که قدمت آن بحدود هزاره هشتم پیش از میلاد مسیح می‌رسد کشف گردیده است.

بلافاصله پس از استخراج فلز از طریق حرارت دادن سنگ فلز و ذوب نمودن آن و درک اهمیت آن ماده در ساختن ابزار و ادوات و سایر وسایل زندگانی، بشر به فعالیت دامنه‌داری برای پیشرفت در این تکنیک دست زد و بتدریج فلز یکی از مهمترین مواد در زندگانی صنعتی اجتماعات انسانی گردید.

و هنرمندان صنعتگران که این ماده جدید را از هر حیث برای تجلی هنر و استعداد خود مناسب‌تر می‌دیدند آنرا بتدریج بخصوص در موارد تزئینی جایگزین موادی چون چوب، استخوان و یا سفال قرار دادند. در اواسط هزاره دوم پیش از میلاد فلز در سطح وسیعی در زندگانی بشر در خاور نزدیک و خاورمیانه رواج یافته بود و یکی از مهمترین مواد در زمینه صنعت و تکنیک قرار گرفت و ادوات و ابزار، سلاح‌های جنگی، و ادوات و اشیاء تزئینی و بخصوص جامهای تزئینی از فلزات معمولی مانند مفرغ و فلزات قیمتی مانند طلا و نقره ساخته شد[2].

در حدود 2500 تا 1500 سال ق.م با کشف اتفاقی قلع، عصر مفرغ آغاز شد و صنعتگران توانستند با ترکیب مس و قلع به ماده اولیه مقاومتری که خواص مس را نیز دارا بود، دسترسی یابند و این چنین بود که مفرغ کاری به صورت یکی از برجسته‌ترین صنایع بشری درآمد.

عنصر آهن، اگر چه از نیمه اول هزاره سوم ق. م در بین‌النهرین، آسیای صغیر (و احتمالاً مصر) شناخته شده بود ولی به علت دیرگداز بودن و عدم قابلیت چکش‌خواری و تغییر شکل عملاً نتوانست در صنعت آن زمان جایی برای خود باز کند تا اینکه در فاصله 1500 تا 550 سال ق. م با کشف راههای تبدیل آهن به فولاد که ظاهراً برای نخستین بار در ارمنستان توسط صنعتگران آن سامان انجام شد، آهن نیز برای ساخت انواع وسایل مورد استفاده انسان قرار گرفت.

در حدود 1000 سال ق. م صنعت ساخت وسایل آهنی پیشرفت چشمگیری کرد و انسان موفق به ساختن سلاحهای جنگی و تدافعی، ابزار شکار و همچنین لوازم کشاورزی با عنصر تازه یافته شد، اما در ساختمان این اشیاء شکل قالبی اشیاء مفرغی حضوری محسوس داشت.

فصل دوم

 

قلمزنی و شیوه‌های مختلف آن

 

قلمزنی:

قلزمنی‌ هنری است که به وسیله آن صنعتگر قلمزن با بهره‌گیری از قلمهای مختلف و استفاده از ضربات ممتد چکش؛ طرحها و نقوش سنتی را بر روی شیء نقره می‌کند. امروزه قلمزنی ایران در شهر اصفهان، طنین استوارتری دارد، ضمن آنکه باید از قلمزنی نقره در شیراز و قلمزنی ورشو در بروجرد و قلمزنی مس در طبس و سرانجام قلمزنی مس، نقره و برنج در شهر تهران نیز نام برده شود.

قلمزنی روی انواع گلدان، جامها و دیگر آثار حجمی و نیز بر روی سطوحی که به شکل تابلو درمی‌آید و همچنین روی انواع ظروف، سینی و … انجام می‌پذیرد.

در مرحله قملزنی از وسایلی به شرح زیر استفاده می‌شود:

1       انواع قلم‌ها

1       پرگار در اندازه‌های مختلف

1       چکش

1       متر

1       قیچی

1       دستگاه ذوب قیر

در این هنر پس از تهیه زیر ساخت که معمولاً از جنس نقره یا مس و در مواردی ورشو، برنج و حتی طلا است، ابتدا پشت کار را با قیر می‌پوشانند تا زیر ساخت طی مرحله قملزنی بر اثر ضربات چکش و فشار قلم تاب بر ندارد و هم‌چنین از سر و صدای زیاد ضمن انجام کار قلمزنی جلوگیری شود. برای قیر اندود کردن پشت کار قیر جامد را در دستگاه ذوب قیر، ذوب می‌کنند سپس قیر ذوب شده را به صورت لایه‌لایه روی محل مورد نظر می‌کشند تا قشر نسبتاً ضخیمی تشکیل شود. بعد از این مرحله، طرح را روی بدنه کار کپی می‌کنند (گاه استاد قلمزن با شروع قلمزنی، طرح را که حاصل ابتکار خود اوست مستقیماً روی زیر ساخت پیاده می‌کند).

طراحی طرحهای ظروف قلمزنی که اکثراً از طرحهای سنتی الهام می‌گیرد به چند طریق به مرحله اجرا درمی‌آید:

1       رسم طرح روی سطح مورد نظر توسط قلمزن که در طراحی نیز مهارت دارد.

1   رسم طرح بر روی کاغذ و سوزنی کردن خطوط اصلی، سپس کوبیدن سمبه (پارچه‌ای که درون آن را از گرد زغال یا جوهر پر کرده‌اند) روی کاغذ بعد از اینکه قسمتهای سوراخ شده روی سطح کار خودش را نشان داد، قلمزنی انجام می‌شود.

1   زمانی که طرحها و نقوش روی کار پیاده شدند، به وسیله ابزاری به نام «نیم‌بر» یا «قلم» خطوط اصلی را کنده‌کاری و حکاکی می‌کند. آن‌گاه زمینه‌های کار را به وسیله قلمهای مختلف فلزی نقش می‌زنند و پر می‌کنند. سپس نوبت «روسازی» است. در این مرحله روی طرحها را با قلمهایی که بر سر آنها «خرده نقشها» یا «ریزه نقشها»ی مختلفی حک شده است تزئین می‌کنند. قلمهای این مرحله عبارتند از: حصیری، قلم‌گیری، گرسواد، سمبه، یک‌تو، نیم‌ور، کلفتی، کف تخت و …، این نام‌گذاریها متناسب با نقشهای حک شده بر سر هر کدام است. قلمهایی که در زمینه‌سازی به کار می‌روند عبارتند از: شوته، گرسوم، تک، تک‌تو.

تعداد قلمهایی که در نوک آنها خرده نقشها و طرحهای سنتی حک شده را بیش از 140 قلم شماره کرده‌اند. گو اینکه استادان طراز اول قلمزنی برا تنوع بخشیدن به کارها و نوآوری و ابکار در آثارشان، قلمهای خاصی را برای کار خود آماده ساخت یا فی‌البداهه طرحی را که در ذهن دارند روی کار قلم می‌زنند. پس از اتمام کلیه عملیات قلمزنی، قیر را به وسیله حرارت از محصول جدا کرده و باقی مانده آن بر بدنه ظرف را نیز توسط نفت پاک می‌کنند. سپس ظرف قلمزده برای هموار کردن یا صاف‌کاری و در صورتی که قطعات جداگانه‌ای داشته باشد به منظور سوار کردن قطعات و لحیم‌کاری به کارگاه صنعتگر سازنده زیر ساخت برده می‌شود. پس از صاف‌کاری و اتصال قطعات، ظرف برای پرداخت شدن به کارگاه پرداخت‌کاری برده می‌شود و به وسیله فرچه با صابون تمیز و پرداخت می‌شود  بعد از آن از یک نوع واکس مخصوص یا دوده برای جلای کار استفاده می‌شود. به این ترتیب که سطوح قلمزنی شده را به وسیله مخلوطی از دوده و واکس می‌پوشانند به نحوی که کلیه قسمتهای فرو رفته از این مخلوط پر شود. سپس سطح کار را به وسیله قطعاتی از پارچه پاک کرده و صیقل می‌دهند و کلیه جزئیات قلم خورده و فرو رفته به رنگ سیاه و قسمتهای برجسته به رنگ اصلی ظرف درمی‌آیند که همین کار موجب نمایاندن بیشتر و بهتر خطوط طرح و در نتیجه زیبایی فزونتر محصول می‌شود.

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                صفحه

مقدمه..................................................................................................................... 1

تاریخچه................................................................................................................. 2

فصل اول: خواص فلزات

خواص و ویژگی‌های عمومی فلزات...................................................................... 15

خواص و ویژگی‌های مس..................................................................................... 17

فصل دوم: قلمزنی و شیوه‌های مختلف آن

قلمزنی.................................................................................................................... 23

قلمزنی برجسته...................................................................................................... 26

مشبک‌کاری............................................................................................................ 27

ترصیع‌کاری.......................................................................................................... 27

میناکاری................................................................................................................ 28

ملیله‌کاری.............................................................................................................. 31

طلاکوبی روی فولاد.............................................................................................. 37

فصل سوم: مراحل قلمزنی

مراحل قلمزنی........................................................................................................ 39

فصل چهارم: مراحل انجام کارهای عملی پروژه


عنوان                                                                                                                صفحه

مراحل انجام کارهای عملی پروژه........................................................................ 46

فصل پنجم: خواص برخی اسیدها و پاتینه کردن مس

استات مس............................................................................................................. 51

اکسید مس............................................................................................................. 52

اسید نیتریک........................................................................................................... 53

روش پاتینه کردن مس.......................................................................................... 54

 

دانلود بررسی قلمزنی و شیوه ها و مراحل مختلف آن