|
بررسی پول و بانکداری
مقاله بررسی پول و بانکداری در 139 صفحه ورد قابل ویرایش
|
|
| دسته بندی | علوم انسانی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 742 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 139 |
بررسی پول و بانکداری
مقدمه :
امروزه پول و بانکداری از جمله مهم ترین موضوعان اقتصادی در دنیا می باشند. اهمیت مطالعه پول و بانک در اقتصاد را در دو نکته می بایستی جستجو نمود: اولا پول و بانکداری با توجه به ارتباط نزدیکی که با تغییرات مهم پول ، تورم، بیکاری، تحولات اقتصادی دارد دارای اهمیت است. ثانیا از آنجایی که در رابطه با موضوعات مختلف اقتصادی، جواب مطلق و مشخصی در بین کارشناسان و متخصصین اقتصادی وجود ندارد دارای اهمیت می‌باشد. البته این تنوع پاسخها و نیز جدال بین کارشناسان اقتصادی در رابطه با مسائل اقتصادی را می بایستی در تحولاتی که هر روز در پول و بانکداری حاصل میشود جستجو نمود زایر هر روز موسسات پولی و مقررات جدیدی به منظور پاسخگویی به مسائل و سیستمهای مالی و در نتیجه رفتار انسانها در جوامع مختلف حاصل می گردد و دچار تحول میشود. در این پروژه سعی گردیده است ضمن بیان نظریات پولی و بانکی اقتصاد دانان مختلف، مسائل پولی و بانکی ایران نیز در حد مقررات مطرح گردد.
فصل اول
ماهیت و مشکلات مبادلات پایاپای و چگونگی پیدایش پول
در این فصل موضوعات زیر مورد بررسی قرار میگیرد:
- 1. مبادلات پایاپای چیست و مشکلات آن کدام است؟
- 2. تولید پول و وظایف آن
- 3. خواص مطلوب پول
- 4. پول به عنوان یک دارایی
- 5. اهمیت مطالعه پول
مبادله پایاپای که در حقیقت مبادله کالا و خدمات در مقابل کالاها و خدمات است، پیشینه ای به قدمت تمدن بشریت دارد. ریشه مبادله پایاپای را در جامعه می بایستی در تمایل ذاتی بشتر به منظور تحقق منافع شخصی وی جستجو کرد.
از آنجایی که توانایی و استعدادهای افراد محدود است، لذا یک نفر نمی تواند همه چیزهایی را که برای ادامه زندگی و مصرف لازم دارد تولید نماید. حتی اگر در جامعه افراد دارای استعدادهای متنوع و متفاوتی در تولید نیز باشند، باز هم منافع ناشی از تقسیم کار و تخصص حکم می‌کند که هر کس به تولید یک یا حداکثر چند کالا بپردازد. حال اگر فردی در تولید کالایی تخصص یابد و بیش از مقداری که نیاز دارد از آن کالا تولید نماید، مازاد تولیدش را در مقابل کالاهایی که به وسیله دیگران تولید شده و ضمناً برای ادامه حیات وی لازم می باشد، مباد له می نماید. در حقیقت مبادله پایاپای سیستمی است که مردم کالاها و خدمات تولیدی خود را به منظور به دست آودرن کالاها و خدماتی که نیاز دارند، به طور مستقیم مبادله می نمایند.
مشکلات مبادلات پایاپای
اگر چه اقتصادهایی که در آن مردم و کالاها و خدمات را به طور مستقیم در مقابل کالاها و خدمات مبادله می کردند یعنی مبادلاتی که در آن هیچ گونه واسطه ای به عنوان پول وجود نداشته امکان پذیر بوده، اما وظیفه یک چنین سیستم تجاری بسیار سنیگن و مشکل بوده است. مبادلات اولیه که به صورت تهاتری انجام می گرفت، بسیار طاقت فرسا بوده و موجب اتلاف وقت فراوان می گردید. در یک چنین سیستمی منافع بسیار زیاد افزایش بهره وری که از تخصص ناشی از تقسیم کار حاصل می گردد، بدون تحول در سیستم مبادله امکان پذیر نمی باشد. در نتیجه، اقتصاد پایاپای تنها میتواند شکل اولیه و ابتدایی زندگی را حفظ کند.
در هر حال، اقتصادی که در آن مبادله پایاپای وجود دارد، از جنبه های مختلفی با تنگنا مواجه است که در ادامه بحث مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
1- فقدان یک وسیله سنجش یا قیمت گذاری. پایاپای یک معیار عملی که بتوان برحسب آن ارزشض کالاها و خدمات را شمارش کرده و ارزش گذاری نمود وجود ندارد. در نبود یک معیار سنجش، ارزش هر کالا در بازار نمی تواند به سادگی با یک مقدار بیان شود. در چنین شرایطی ارزش هر کالا برای مبادله پایاپای می بایستی برحسب کالاهای دیگری که دارای کیفیت متفاوت هستند، بیان شود. برای مثال اگر در اقتصادی 30 نوع کالا در بازار برای مبادله وجود داشته باشد هر کالا می بایستی با 29 کالای دیگر قیمت گزاری شود. به عبارت دیگر هر کالا دارای 29 نوع قیمت است. نتیجتاً در یک اقتصاد تهاتری کوچک که تنها در آن 30 نوع کالا و خدمات یافت می شود، 4325 نوع قیمت برای کالاها وجود دارد. ملاحظه میشود که در چنین اقتصادی به لحاظ تعدد قیمتی که برای هر کالا وجود دارد مشکلات زیادی به وجود خواهد آمد روشن است اقتصادی که به طور خالص تهاتری می‌باشد تنها در اقتصادهای اولیه که مردم کالاهای محدودی را تولید و مبادله می کردند امکان پذیر است. در اقتصادهای پیشرفته و مدرن امروزی که سود آوری تنها در مصرف تولید انبوه کالاها و خدمات وجود دارد، مبادله تنها در شرایطی که یک سیستم پیشرفته اعتباری و پول وجود داشته باشد امکان پذیر است و اصولاً مبادلات پایاپای حداقل در شکل اولیه آن غیرقابل تصور است. از آنجایی که در یک اقتصادی که به طور خالص تهاتری است، امکانی برای تخصص و تقسیم کار وجود ندارد (زیرا مشکلات و محدودیتهای مبادلات پایاپای باعث می گردد که هر کس بخش مهمی از نیازهایش را خود تهیه نماید)، در چنین شرایطی تقسیم کار و در نتیجه تخصص نمی تواند به وجود آید. بهره گیری از حداکثر ظرفیت تولیدی مناطق مختلف و نیز حداکثر کردن منفعت و همین طور استفاده از صرفه جوی های حاصل از مقیاس در تولید، تا وقتی که فشارهای ناشی از چنین سیستم پایاپای وجود دارد، امکان پذیر نمی باشد. بنابراین لازم است که سیستم غیرکارایی مثل مبادله پایاپای، با یک سیستم کاراتر برای مبادله کالاها و خدمات جایگزین گردد.
ماهیت موسسات مالی و انواع آنها
موسسات مالی بنگاههای تجاری هستند که دارایی اصلی شان داراییهای مالی یا تعهدات نظیر اوراق سهام، اوراق قرضه و وامها به جای داراییهای حقیقی نظیر ساختمانها ابزار و مواد خام می‌باشد.
به طور کلی موسسات مالی دو وظیفه را به عهده دارند اول اینکه وسیله پرداخت بین افراد واقتصاد را فراهم کرده و انتقال وجوه از قرض دهنده (دارای مازاد پس انداز) به قرض گیرنده (دارای کسری پس انداز) را ممکن می سازند. دوم، وظیفه وساطت مالی را به عهده دارند زیرا موسسات مالی کمک می کنند تا شکاف بین قرض دهنده و قرض گیرنده را با ایجاد بازارهایی برای دو نوع از اوراق بهادار (یکی برای قرض دهنده، مثلا سپرده در موسسات مالی و دیگری برای قرض گیرنده) پر نمایند.
در کشورهای پیشرفته موسسات مالی بسیار متنوع اند. اما در ایران مهمترین موسسات مالی که به عنوان واسطه های مالی می باشند، عبارتند از: بانکهای تجاری، صندوقهای پس انداز و قرض، شرکتهای بیمه (نظیر بیمه عمر) شرکتهای سرمایه گذاری موسسات اعتباری و غیره این موسسات رسیدهای منتشر شده به وسیله قرض گیرندگان (IOU) یا اوراق بهادار اولیه را خریده و در همین زمان رسیدهای خودشان یا اوراق بهادار اولیه را خریده و در همین زمان رسیدهای خودشان یا اوراق بهادار ثانویه را به پس اندازکنندگان می فروشند. در هر حال، همه موسسات فوق الذکر به وسیله داراییهای مالی اقدام به جذب پس اندازها کرده، و آنگاه با دادن اعتبار و دریافت رسید از قرض گیرندگان اقدام به سرمایه گذاری این پس اندازها خواهند کرد.
ابزارهای مالی
از طریق وظیفه ذخیره ارزش که برای پول وجود دارد، واحدهای اقتصادی میتوانند مخارج خویش را در طول زمان تخصیص دهند. از آنجایی که در طی یک دوره معین بعضی از واحدها پس انداز می کنند (مخارج کمتری از درآمدشان در آن دوره دارند) و به پول و سپرده های جاری بهره ای نیز پرداخت نمی شود، لذا واحدهای دارای مازاد (پس اندازکنندگان) معمولاً پس اندازهایشان را به واحدهایی که دارای کسری می باشند، در ازای دریافت بهره قرض می دهند. برای این منظور واحدهای دارای کسری، ابزارهای مالی در اختیار واحدهای دارای مازاد می گذارند که آنها بتوانند بعدا پس انداز و بهره متعلقه را دریافت نمایند.
به عنوان مثال، فرض کنید که در طی دوره یک خانوار الف د رآمدش 10.000 تومان است که از این مبلغ تنها 9500 تومان آن را در این دوره خرج می‌کند. از طرف دیگر در همین دوره خانوار ب درآمدش 10.000 تومان است اما دارای مخارج 10.500 تومان می‌باشد. خانوار ب برای دستیابی به این سطح مخارج مبلغ 500 تومان از خانوار الف قرض می‌کند که در ازای آن رسیدی (یک ابزار مالی) که مشخص می‌کند خانوار الف میتواند در پایان دوره مبلغ 500 تومان به علاوه 50 تومان بهره را دریافت نماید، به وی می‌دهد.
و یا در مثالی دیگر، یک اقتصاد دو بخشی را در نظر بگیرید که : الف- تولید تنها در بخش موسسات صورت میگیرد. ب- تمام درآمدهای ناشی از تولید توسط بخش خانوار جذب میشود. ج- بخش خانوار، در کل، یک واحدی است که با مازاد مواجه است.
در حقیقت انواع مختلفی از ابزارهای مالی وجود دارد که مبادلات بین واحدهای دارای مازاد و نیز واحدهای دارای کسری را منعکس می سازد. میتوان این ابزارهای مالی را به دو دسته مجزا یعنی ابزارهای اعتباری و سهم تقسیم نمود. ابزارهای اعتباری قراردادهای بین قرض گیرنده وقرض دهنده است که به وسیله آن جمع مبلغ قرض گرفته شده و بهره متعلقه به آن مشخص میشود. در ابزار سهم، به جای تعهد بازپرداخت از جانب قرض گیرنده، به دارنده سهم بخشی از مالکیت شرکت و نیز کنترل آن داده میشود. در این حالت مالک سهم برای دستیابی مجدد به وجوه سرمایه گذاری شده تنها از طریق فروش سهم و بنابراین انتقال مالکیت به آن به دیگری، میتواند اقدام نماید.
بسیاری از شرکتها به منظور تأمین مالی وجوه مورد نیازشان برای سرمایه گذاری ممکن است از هر دو طریق عمل کنند. یعنی نه تنها دست به انتشار و فروش اوراق اعتباری (مثلا اوراق قرضه) بزنند بلکه اقدام به فروش سهام نیز بنمایند.
در ادامه بحث انواع اعتبارات و اشکال مختلف آن مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
فهرست مطالب
مقدمه..........................................................................................................................
فصل اول: ماهیت و مشکلات مبادلات پایاپای و چگونگی پیدایش پول .....................
مبادلات پایاپای چیست و مشکلات آن کدام است؟.....................................................
تولید پول و وظایف آن ..............................................................................................
پول بعنوان یک دارایی ...............................................................................................
اهمیت مطالعه پول .....................................................................................................
فصل دوم: تحولات تدریجی سیستمهای پولی در جهان و ایران................................
سیستم پول کالایی ....................................................................................................
سیستم در فلزی.........................................................................................................
سیستم تک فلزی.........................................................................................................
پول اسکناس .............................................................................................................
پول بانکی ..................................................................................................................
تحولات سیستمهای پولی در ایران.............................................................................
فصل سوم: بانکهای تجاری و تحولات آن.................................................................
تعریف و اهمیت بانک..................................................................................................
زرگرها وظیفه بانکداری ...........................................................................................
صدور اسکناس و بانکداری جدید..............................................................................
چگونگی عملیات بانکها................................................................................................
فصل چهارم : بانکداری در ایران..............................................................................
تاریخچه کوتاهی از چگونگی بانکداری در ایران......................................................
سیستم بانکداری و انواع بانکهای قبل از انقلاب اسلامی ..........................................
سیستم بانکداری اسلامی ..........................................................................................
فصل پنجم: موسسات مالی، بازارهای مالی و پولی و ابزارهای آن.........................
چگونگی انتقال وجوه پس انداز شده به قرض گیرندگان...........................................
ماهیت موسسات مالی و انواع آنها.............................................................................
ابزارهای مالی و نقش آن در انتقال وجوه پس انداز ...............................................
انواع و اشکال اعتبار کدام است؟ ..............................................................................
بازارهای مالی اولیه و ثانویه چیست..........................................................................
بازارهای پول و سرمایه داری چه مشخصاتی اند؟ .................................................
فصل ششم: سیاست پولی و ابزارهای آن.................................................................
ابزارهای سیاست پولی .............................................................................................
ابزارهای سیاست پولی و عملکرد آنها در ایران........................................................
اهداف سیاستهای پولی .............................................................................................
استراتژی سیاست پولی ............................................................................................
فهرست منابع
